ابن شعبه در تحف العقول، رساله ای را در رد بر جبر و تفويض و اثبات عدل و منزلة بين المنزلتين منسوب به امام هادي (ع) نقل می کند که بی اندازه با اهميت است. اينکه منبع او در نقل اين رساله چه بوده، اطلاعی نداريم؛ اما گزيده ای از اين متن و با همين انتساب در الاحتجاج طبرسي هم هست که البته با روايت ابن شعبه در مواردی اختلاف دارد. بنابراين منبع طبرسی، نقل ابن شعبه نخواهد بود. از...

با وجود اينکه در زيدی بودن و جايگاه حسن بن علي ناصر کبير اطروش در فقه و عقايد زيدی ترديدی نيست، اما نجاشی در رجال (ص 57-58/137) نام او را آورده و با تعبير "کان يعتقد الامامة" امامی بوده او را مطرح کرده است. اين تعبير بی ترديد به معنای امامی بودن است و مانند آن در موارد ديگری نيز ديده می شود. نجاشی اضافه می کند که اطروش در اين زمينه کتابهايی نوشته و مقصود وی در زمينه تفکر و...

درباره محمد بن نصير و نصيريه در سالهای اخير تحقيقات متعددی انجام شده و عموما هم منابع و مطالب مبتنی است بر دسته ای از منابع فرقه شناسی و يا تاريخی و چند متن نصيری که از پيشتر هم شناخته بوده است. البته در اين ميان چند کتاب و رساله در سالهای اخير شناسايی و يا تصحيح شده که کمک زيادی به تحقيقات مربوط به اين رشته می کند؛ از آن جمله دو نسخه در کتابخانه ملی پاريس و نيز چند...

محقق محترم جناب سيد محمد رضا جلالي، سالها پيش، متن مهمی را به چاپ رساندند با عنوان تاريخ أهل البيت. در مقدمه اين تحقيق، استاد جلالي به نکات مهمی درباره اين متن و نسخه ها و روايات مختلف آن اشاره کرده اند. از آنجا که درباره اين متن، در بخشی از رساله ام برای مدرسه عالی سوربن، مطلبی نوشته ام؛ مناسب ديدم در اينجا خلاصه ای از مطالب آن را به فارسی ارائه دهم؛ شايد پرتويی...

پروفسور محمد علی امير معزی، استاد مدرسه مطالعات عالی سوربن اخيرا کتابی منتشر کرده است درباره انديشه های باطنی و تأويلی شيعه. اين کتاب مجموعه ای است از مقالات سابق مؤلف که پيش از اين در مهمترين مجلات خاورشناسی به زبان فرانسه منتشر شده بود. دکتر امير معزی رويکردی پديدارشناسانه نسبت به تشيع دارد و نخستين بار اين شيوه را در تأليف رساله دکتری خود که با عنوان پيشوای...

درباره اين متن و متون منسوب به خاندان ابو رافع، دکتر حسين مدرسی در کتاب ميراث مکتوب شيعه مفصلا بحث کرده است و منابع روايات تاريخی و مذهبی اين خاندان را نسبتا کامل آورده است (در مورد اين متن، نک: مدرسی، ص 57 ترجمه فارسی رسول جعفريان). از جناب استاد جلالی هم شنيده ام که ايشان متن اين کتاب را تصحيح و تحقيق کرده اند که ظاهرا هنوز به چاپ نرسيده است. اين متن وسيله بسياری از...

متن کتاب البرهان على ثبوت الايمان ابوالصلاح حلبي را در اينجا نقل می کنيم که از متکلمان و فقيهان برجسته امامی است و متن آن در کتاب اعلام الدين ديلمي که حدود صد سالی پس از انقراض خلافت عباسی نوشته شده، به طور کامل نقل شده است. اين متن، يک متن کوتاه کلامی/اعتقادی است که در آن مؤلف بر منهج کلامی شريف مرتضی مباحث کلامی را ارائه داده است. از اين متن ظاهرا نسخه ای به شکل...

نجاشی و شيخ طوسی در کتابهای رجالی خود، از وصيت مفضل نام برده اند و سندی هم که به آن می دهند، از طريق محمد بن سنان است. می دانيم هر دو شخص در سنتهای غاليانه شيعی سهم مهمی دارند. در رجال نجاشی از اين متن با عنوان وصية المفضل نام برده شده (ص 416/1112)؛ اما در الفهرست شيخ طوسي، از آن با اين عنوان نام برده: المفضل بن عمر، له وصية يرويها (ص 472/758) و بعد سند خاصی به آن می دهد از طريق...

1- انتشار ترجمه عربی کتاب حلاج لويی ماسينيون دوره چهار جلدی مصائب حلاج لويی ماسينيون، چاپ دوم کتابی است از همين مؤلف (در سال 1922م)که هر دو چاپ از شهرت بسيار زيادی در تحقيقات تاريخی و تصوف شناسی برخوردار است. چاپ دوم تنها پس از مرگ مؤلف (در سال 1962م) زير نظر لويی گارده و هانری لائوست به چاپ رسيد. اين کتاب تنها شرحی از احوال و انديشه ها و سرنوشت خونبار اين متفکر و صوفی...

پيشتر در اين سايت در مقاله ای متذکر شديم که برخی از رجال نويسان زيدی، غزالی را در شمار علمای زيدی قرار داده و شرح حالی را برای او اختصاص داده اند؛ نمونه آن طبقات الزيدية ابراهيم بن القاسم است. همچنين آنان از روابط غزالی با يکی از علمای زيدی ياد کرده اند. ابراهيم بن القاسم در شرح احوال اين عالم ايرانی و زيدی از اولاده ناصر کبير اطروش و بر مذهب فقهی او، به نام الرضي...

از ميان دانشمندان و عالمان ايرانی و به ويژه دانشمندان خراسان و ری و طبرستان و گيلان، شمار زيادی را می توان بر اساس منابع زيدی سراغ گرفت که در ميان ما ايرانيان هيچ شهرتی ندارند؛ دانشمندانی که در دانش فقه و کلام و تفسير کتابهای بسياری نوشته بودند و عمدتا در سده های ميان سوم تا هفتم قمری می زيسته اند. در حقيقت شناخت ما از رجال علمی و دينی خراسان، ری، طبرستان و گيلان،...

دو سال پيش به واسطه دوستی عزيز به تصوير برگ پايانی نسخه ای خطی از نهج البلاغة دست يافتم که نمی دانم اصل آن در کدام کتابخانه نگهداری می شد. تنها برای حفظ يک سند تاريخی، گواهی کاتب را در پايان نسخه در اينجا نقل می کنم: " تمّ کتاب نهج البلاغة علی يد العبد الضعيف الراجي إلی رحمة ربّه اللطيف علي بن محمود الخواري غفر الله له ولوالديه في أوائل صفر ختم بالخير والظفر لسنة...