در اينجا مقدمه کتاب عيار النظر في علم الجدل تأليف متکلم برجسته اشعری، ابو منصور عبدالقاهر البغدادي (د. 429) را نقل می کنم که از آن گويا تنها يک نسخه خطی باقی مانده است. اين مقدمه از چندین لحاظ بسیار مهم است. علاوه بر اينکه در اين مقدمه اطلاعات مهم و بی سابقه ای درباره پاره ای از فيلسوفان و متکلمان مهم و آثارشان در منطق و جدل ارائه شده و بر مناسبات متکلمان و فلاسفه...

منصور بالله عبد الله بن حمزة (د. 614 ق)، امام زيدی يمن در اواخر سده ششم قمری به دليل نوع واکنش سخت و خونين خود نسبت به مخالفان سياسی اش که البته آنها را کافر و خارج از دين معرفی می کرد نه تنها مورد انتقاد مخالفانش قرار گرفت بلکه حتی دلبستگان و معتقدان به امامتش را نيز با پرسش هایی درباره ميزان مشروعيت رفتار سياسی اش در قبال مخالفان روبرو کرد. مخالفان و منتقدان در...

اين اطلاعات در نسخه کتاب تحفة الأبرار من أخبار العترة الأطهار از احمد بن سعد الدين مسوري، موجود در کتابخانه آمبروزيانا (ش F278 ) آمده است: 166 الف: کتاب تحفة الأبرار من أخبار العترة الأطهار التي ضمّنها الحاکم أبوسعد مفرّقة کتابه جلاء الأبصار في الأخبار. ...ولد في شهر رمضان سنة ثلاث عشرة وأربع مائة وتوفي شهيداً في رجب سنة أربع وتسعين وأربعمائة. فهذه عمره إحدی...

به مناسبت نسخه ای از تيسير المطالب هاروني، اين اطلاعات درج شده: شرح حال قاضي جعفر ابن عبد السلام بر اساس خط احمد بن سعد الدين مسوري: وله تلامذة مشاهير أخذوا عنه منهم السيد الجليل حمزة بن سليمان والد الإمام المنصور بالله سلام الله عليه ومنهم الأميران المتصل سند هذا الکتاب بهما إليه و... وإبراهيم بن محمد بن الحسين وعبد الله بن الحسين والسيد عيسی بن عمار...

بر روی برگ يک نسخه خطی از شفاء الأوام اطلاعاتی درباره ديگر آثار نويسنده آن امير حسين بن بدر الدين، عالم و فقيه مهم زيدی سده هفتم قمری يمن ديدم که اينجا آن را درج می کنم. نام ديگر آثارش از اين قرار است: کتاب التقرير لفوائد التحرير الکتاب الکامل إلی کافة القبائل کتاب البراهين القوية في الرد علی المطرفية الشقية کتاب ینابیع النصيحة کتاب الرسالة المفصحة...

قبلا درباره اين نسخه و روايت از امالي قاضي عبد الجبّار در همين کاتبان سخن گفته ايم. اينجا سندهای روايت عمران بن الحسن را با تعدادی اجازه بر اساس يکی از نسخه های کتاب (آمبروزيانا، ش F278 ) نقل می کنيم: أمالي قاضي القضاة عبد الجبّار بن أحمد أحد شيوخ الإمام المؤيد بالله أحمد بن الحسين الهاروني عليه السلام در حاشية برگ 197 الف: إعلم أنّ کتاب أمالي قاضي القضاة کتاب کبير...

بر اساس نسخه آمبروزيانا، ش F278 196 ب: منقول من خطّ القاضي العلامة أحمد بن سعد الدين المسوري رحمه الله ما لفظه: أخبار ثلاثة مسندة في فضل اليمن حرسه الله بتقواه آمين. بسم الله الرحمان الرحيم الحمد لله وسلام علی عباده الذين اصطفاه ويقول العبد الفقير إلی الله أحمد بن سعد الدين المسوري وفّقه الله وغفر له ولوالديه وللمؤمنين إنّه هو الغفور الرحيم هذه مما هو لي إجازة من...

بر اساس نسخه وين، گلازر 12 نقلتها من النسخة الصحيحة المعتبرة نسخة جلاء الأبصار التي في يد مولانا أمير المؤمنين وسيد المسلمين المؤيد بالله محمد بن أمير المؤمنين المنصور بالله القاسم بن محمد سلام الله عليهما المفروغ من نقلها في شهر ربيع الآخر من شهور سنة ثماني وخمسين وخمسمائة وهي منقولة من النسخة التي عليها خطّ الشيخ الإمام العلامة فخر خوارزم جار الله محمود بن...

نسخه ای است از مجموعه گنيزه. در فرصت کوتاهی که برای بررسی نسخه های مجموعه آبراهام فرکويچ در کتابخانه سن پترزبورگ داشتم بخشی از متن را رونويسی کردم. به دليل شرايط نسخه، تصحيح متن ساده نيست. نويسنده بايد از عالمان قرائيم باشد و با گرايشات معتزلی روشن. نمونه ای است از تأثيرپذيری از مکتب کلامی معتزلی. باب في الإمامة اعلم أنا قد بينا الحاجة إلی الشرائع من حیث...

سند امالي المرشد بالله؛ امالي خميسية. ترتيب غير معروف با عنوان: الأربعين النبوية وتوابعها الرياضية. ترتيب ابن الوليد القرشي. اين ترتيب غير از ترتيب معروفی است که قاضي جعفر ابن عبد السلام تنظيم کرده. سند آغاز جلد دوم نسخه خطی آن: أخبرنا الشيخ الأجلّ السيد الإمام محي الدين وزين الموحدين بقية السلف أحفظ الحفاظ أبو عبد الله محمد بن أحمد بن الوليد القرشي الصنعاني...

بر اساس يکی از نسخ کتاب موجود در يمن عنوان نسخه: کتاب بدائع الأنوار ومحاسن الأزهار در برگ اول گفته می شود که اين کتاب به نام های کتاب اختلاف علماء أهل البيت عليهم السلام و نيز کتاب العلوم هم معروف است. در حاشيه برگ نخست نسخه امالي احمد بن عيسی بن زيد: الحمد لله. هذا سند نسخة الفقيه العلامة عمران بن الحسن بن ناصر بن عبيدة العذري الزيدي التي رقمها بیده. بسم الله...

سند آغازين: أخبرنا الشيخ الفقيه الأجلّ الزاهد شعلة أحمد بن محمد بن قاسم الأکوع الحوالي الحميري في العشر الأولّ من شهر الله أيام رجب سنة أربع وأربعون ستمائة حکاية وإجازة قال أخبرنا الفقيه الأجلّ الحافظ تاج الدين ؟ بن أحمد بن الحسن وأخبرنا القاضي الأجلّ تقي الدين أبوذرّ عبد الله بن محمد بن عبد الله بن حمزة إبن أبي النجم قاضي صعدة بصعدة حرسها الله تعالی بالمشاهد...

تفسير ابن خلال البصري از سده چهارم قمری که تفسيری است معتزلی هنوز منتشر نشده. از اين کتاب دو نسخه خطی کهنسال موجود است و مناسب است تصحيح شود (عکس هر دو نسخه در اختيار نويسنده اين سطور هست)؛ يکی در جامع کبير يمن و ديگری در آکادمی لينچی رم. اينجا صفحه عنوان نسخه رم را نقل می کنم: کتاب الرد علی الجبرية القدرية فيما تعلّقوا به من متشابه آي القرآن الکريم تأليف القاضي...

در اينجا اين کتاب ارزشمند از نويسنده ای زيدی از علمای قرن هشتم يمن را معرفی می کنم که تاکنون به چاپ نرسيده و مناسب است تصحيح و منتشر شود. نويسنده در اين کتاب از شماری از منابع قابل توجه استفاده کرده از جمله از کتاب العمده ابن بطريق که می دانيم در اختيار زيديان يمن بوده است. همچنين کتاب نهج الحق علامه حلي که به اشتباه آن را همان کتاب الألفين تصور کرده است. در پايان...

انتهی ایجاد بهذا الشرح في صباح يوم الجمعة في العشر الأواخر من شهر المبارک رمضان سنة ثمان وثمانين وستمائة علی يد أضعف عباد الله وأحوجهم إلی مغفرته محمد بن أسعد بن محمد بن محمود اليماني غفر الله له ولوالديه ولجميع المسلمين والمسلمات وصلی الله علی نبینا محمد وآله أجمعين اللهم ارزقنا العلم بما فیه در حاشیه دو توضیح آمد: 1- وفرغ المصنف من تسويده سنة أربع وأربعين...

در اينکه الکافية في الجدل تأليف امام الحرمين جويني باشد البته تردید است(در نوشته ای ديگر به اين موضوع باز خواهم گشت). اين کتاب بر اساس يک نسخه منحصر به فرد که به جويني نسبت داده شده سال ها پيش منتشر شد. متأسفانه اين کتاب بسيار ارزشمند هنوز مورد توجه و اقبال محققان در حوزه علم اصول و جدل قرار نگرفته است. نسخه اين کتاب در کتابخانه ازهريه موجود است و من عکسی از آن را در...

در پايان نسخه کتاب النقض الکمتفي که قبلا در اين سايت معرفی کرديم و نسخه آن در دار المخطوطات صنعاء موجود است، چند سند به خط کاتب نسخه يعنی المرتضی بن سراهنک الحسيني الرازي، عالم برجسته زيدی ايرانی که مدتی را هم در يمن اقامت داشت ديده می شود که نمونه هایی است جالب توجه از اسناد سجلّی و قضایی بيهق سده ششم قمری. اينجا اين متن ها را قرار می دهم: 1- أقرّت فلانة بنت فلان...