شيخ احمد احسايی محصول دورانی است که در آن سه مکتب مختلف فکری و مذهبی در ميان اماميه حضور داشت و یا در حال شکل گيری و رشد اولیه بود: جريان نخست جريان حديث گرا بود. بخشی از این جریان تعلق خاطر به جريان اخباری گری ملا محمد امين استرابادي داشتند و در فقه گرايش اصوليان را رد می کردند. شيخ احمد احسايي دست کم آنطور که از آثار مختلفش پيداست تعلق خاطری به اين گروه از...

۱- دوستی به من نوشته است که نظرم را درباره آنچه برخی از عالمان برجسته معاصر طریقه فهرستی می نامند بگویم. من البته با ابعاد کامل این نظریه که گویا اقبالی هم پیدا کرده آشنا نیستم. آنچه درباره آن خوانده ام و اصولاً به طور کلی از طراح این نظریه خوانده ام محدود می شود به چند گفتگوی مکتوب و نیز کتاب نگاهی به دریا که همین اواخر آن را در کتابخانه دانشگاه دیدم و دو سه روزی...

شيخ احمد احسايی چنانکه دست کم از آثارش پيداست دانشمندی آشنا به حديث امامی بوده است. در آموزشهای او به روشنی نمی توان مراحل آموزش دقيق و حرفه ای دانش حديث را پی گرفت اما آنچه مسلم است اين است که او در عراق از تنی چند از عالمان اماميه در عتبات اجازه نقل حديث دريافت داشت و خود نيز اجازاتی در نقل حديث به شاگردانش داد. اين مسئله در سنت اماميه نشانی است از دلمشغولی به دانش...

عربستان سعودی از همان هنگام که به عنوان یک پادشاهی شکل گرفت برای بخشی از کسانی که آن زمان در پی احیاء گری اسلامی و اصالت مآبی سلفی بودند دلربایی کرد. محمد رشید رضا یکی از نخستین متفکرانی بود که دل به ملک عبد العزیز داد. اما همان زمان نه تنها متفکران جریان اصلاح طلبی دینی و تجدد خواهان اقبالی به آن نشان ندادند بلکه گروه زیادی از متفکران احیایی هم مانند گروهای اخوان...

نجاشی در رجال خود (ص 307) کتابی با عنوان کتاب محنة الاسلام را به فضل بن شاذان نسبت می دهد. در اثری جدید که در قم درباره ابن شاذان چاپ شده (چاپ مؤسسه کتاب شیعه) نویسنده احتمالات غریبی درباره ماهیت این کتاب پیشنهاد می کند و از آن جمله اینکه این کتاب محتملاً درباره واقعه محنه بوده است؛ یعنی درباره ماجرای تفتیش عقایدی که مأمون در خصوص اعتقاد به خلق قرآن راه انداخت و در آن...

تصور عمومی نه تنها نزد بسیاری از مؤمنان بلکه همچنین در میان بسیاری از طبقه تحصیلکرده در حوزه های علوم دینی این است که باورهای ایمانی و گزاره های اعتقادی ماهیتی فرا تاریخی و غیر قابل تغییر دارند و آنچه امروزه به عنوان مجموعه باورهای اعتقادی یک مکتب شناخته می شود همواره ماهیتی ثابت داشته و نه تنها همگان از میان مؤمنان و به شکل مستمر بر آن اطلاع داشته اند و به عنوان...

"اگر وحی پیامبر را حجت می‌دانید، رویای او را نیز حجت بدانید"، این عبارتی است که دیدم در برخی سایت ها از آقای دکتر سروش نقل شده است. متأسفانه منبع این نقل را در آثار جناب آقای دکتر سروش پیدا نکردم. به هرحال آنچه اینجا مد نظر است نقدی است بر این دیدگاه. در این عبارت تعبیر "حجت" به کار رفته که به عقیده من به کارگیری آن در بحث از مسئله وحی و رؤیایی بودن آن به کلی ناشی از خلط...

ویلفرد مادلونگ در مقاله ممتازش درباره گسترش حنفی گری و ماتریدی گری در میان ترکان به پیامدهای مهاجرت ترکان به سمت غرب و آسیای صغیر از جهت جوانب کلامی و مذهبی پرداخته است. این روزها من مشغول تدوین پژوهش پر دامنه ای هستم درباره سیر تحول حنفی گری و مذهب ماتریدی از خراسان تا آسیای صغیر و برآمدن دولت عثمانی. نکته ای که اینجا می خواهم بدان بپردازم در رابطه با نسبت زبان...