يکی از قرائن خوب برای اينکه نشان دهد شريف مرتضی قسمت اعظم کتاب الشافي را در دهه 380 ق و نه 390 نوشته اين است که او تنها در بخش های اخير کتاب (همينک در مجلد چهارم از نسخه چاپی) و نه اوائل کتاب به اثری که در همان حدود سال ها نوشته بوده ارجاع می دهد. مقصود من ارجاع او به مسائل موصليه متقدم (يا اولی) است که می دانيم آن را در دهه 380 ق و به احتمال زياد در اواخر آن دهه نگاشته است....

نسخه ای دیگر از امالی نسخه کهن تازه ای از امالی مرتضی در کتابخانه آمبروزیانا به شماره H ۴۳ در مجموعه ای با دو کتاب: کتاب نهاية الإيجاز في دراية الإعجاز از فخر رازي بر روی برگ اول مطلبی درباره اختلاف در خصوص وجه اعجاز قرآن آمده از مرتضی و سديد الدين و نصير الدين نام می برد گويا نويسنده آن امامی بوده تا ۵۵ الف. کتاب اول بدون تاريخ کتابت اما شبيه است به نسخه های...

هفته دیگر در اینجا یک سخنرانی دارم درباره داستان جعل متنی که به نام اخبار فخ شناخته می شود و از آن به عنوان یک سند تاریخی در شماری از تحقیقات زیدی شناسی بهره گرفته می شود. این کتاب در شکل فعلی آن از مجعولات اواخر سده ششم و یا اوائل سده هفتم قمری یمن است. در این دوره چند متن دیگر هم در یمن برای اهدافی تبلیغی و ایدئولوژیک ساخته و پرداخته شد و به نویسندگان و امامان...

خوشبختانه در سال های اخیر نسل جدیدی از نسخه شناسان ایرانی تربیت شده اند. محققان فاضل و جوانی که با تلاش و کوشش عمدتا شخصی امیدها را برای حفظ و تداوم این سنت مبارک در میان محققان ایرانی زنده نگاه می دارند. این مایه مباهات و مسرت است. اگر طباطبایی ها و دانش پژوه ها و ایرج افشارها و مجتبی مینوی ها رفتند. امید است که شاگردان با واسطه و بی واسطه آنها همچنان مشعل نسخه...

من قبلا مکرر نوشته ام که به نظر می رسد الشافی شریف مرتضی تألیف حدود سال های ۳۸۵ ق و تا قبل از سال ۳۹۰ ق باشد. در واقع کتاب الشافی از نخستین تألیفات مرتضی است و او آن را نسبتا در اوائل زندگی علمی خود نوشته است. شریف مرتضی هنگامی که به نوشتن این کتاب آغاز کرد هنوز شخصا با قاضی عبد الجبار آشنا نبود. آوازه او را شنیده بود و کتاب المغنی و بخش امامت آن که در سال ۳۸۰ ق پایان...

در یکی از شماره های مجله کتاب شیعه دیدم کتاب الحدود ابن قاروره که از کلمات و گفتارهای شریف مرتضی متنی درباره تعریفات و حدود کلامی ترتیب داده منتشر شده. تصحیح نسبتا خوبی است گرچه غلط هایی در‌آن دیدم. با این وصف متأسفانه محقق کتاب تذکر نداده که حق تقدم در شناسایی این متن با شادروان استاد محمد تقی دانش پژوه است و او اولین بار این متن را نزدیک چهل و پنج سال پیش منتشر...

تاکنون چند نوشته محققانه و بسیار عالمانه از ایشان دیده ام و خوانده ام. نمونه اعلای تحقیق و تتبع و دقت ورزی در تراجم نویسی و نسب نگاری است، یادآور نسل محققان برجسته ای (از عراق) مانند مصطفی جواد و ادبایی مانند مرحوم محمد رضا شبیبی. خوب است همتی شود مجموعه نوشته های ایشان به صورت مجلدی منتشر شود. دیدم مؤسسه کتاب شیعه کتاب هایی را با تعلیقات ایشان منتشر کرده. کار...

در مقاله بسیار بسیار محققانه استاد سید عبد الستار الحسنی با عنوان علی هامش سیره الشریف المرتضی علم الهدی (ص ۲۹) نکته ای دیدم درباره اینکه چرا محمد الأعرج فرزند موسی الثانی، نیای شریف مرتضی تمایلی نداشته که در کنار جد طاهرش امام موسی بن جعفر تدفین شود. عبارت ابن الطقطقی در الاصیلی در این باره چنین است: واما محمد الاعرج ابن موسی الثانی فهو الذی اوصی أن یدفن عند...

رساله رد سهو النبی که علامه مجلسی و شیخ علی صاحب حاشیه در آثارشان نقل کرده اند با وجود آنکه احتمال داده شده تألیفی از شیخ مفید باشد از او نباید باشد. استاد سید محمد رضا جلالی این اثر را بدون تردید در انتساب آن به شیخ مفید منتشر کرد اما به نظر من این اثر نمی تواند از او باشد. نوع تعابیرش نسبت به شیخ صدوق به قدری تند است که بسیار بعید است آن را شیخ مفید که از روایان...