در کتابهايی کهنی که از فهرست آثار محمد بن بحر رهني، متکلم و اديب امامی سده چهارم قمری ياد کرده اند، از کتابی به نام مقدمات علم القرآن ابدا ياد نشده است؛ با اين وصف ابن طاووس نسخه ای منسوب به رهني در اختيار داشته که از آن در سعد السعود در دو جا نقل قول می کند (نک: ص 20، 24 و در مورد نقلها، نک: ص 227-228؛ 279-281). البته در نسخه ای از کتاب ايضاح الاشتباه علامه حلي (ص 290 حاشيه 3)، به...

از جمله موضوعاتی که نويسندگان شيعی در مباحث امامت به آن توجه داشته اند، مسئله تفاوت ميان آل و امت است و اينکه آيا می توان تعبير عترت حضرت رسول را شامل تمامی پيروان آن حضرت (امت) دانست و يا اينکه تعبير عترت صرفا شامل خاندان می شود و همچنين بحث درباره معنای عترت و اينکه دقيقا شامل چه محدوده ای از خاندان می گردد (مثلا نک: کشف الغمة اربلي، 1/42). اين بحث در واقع بحثی لغوی و...

درباره دانشمند اديب و متکلم امامی مذهب ايران در سده چهارم قمری، محمد بن بحر الرهني تاکنون تحقيق جامعی صورت نگرفته است؛ علت اين امر هم کمبود منابع درباره او و از ميان رفتن آثارش، جز پاره هايی اينجا و آنجاست. چند سالی پيش دانشمند رسول جعفريان در ضمن مقاله ای موادی را درباره او عرضه کرد که قابل استفاده است. از آنجا که در تحقيقی ديگر درباره او به اندازه کافی سخن گفته...

(برگزيده ای از کتاب تاريخ تدوين و انتشار حديث در اسلام نوشته حسن انصاری) سنت املای حديث در ميان محدثان معانی متعدد و اشکال مختلفی داشته است (برای سنت املای حديث، نک: کتاب مشهور سمعاني با عنوان ادب الإملاء والاستملاء. مقاله دائرة المعارف بزرگ اسلامی در ذيل امالی هم قابل مراجعه است؛ گرچه نقائص و اشتباهاتی دارد)؛ کما اينکه در ميان غير محدثان هم مجالس ادبی و وعظ و...

نسخه اصلاح شده مقاله. در مجموعه مقالات شيخ طوسي که در صفحه اصلی حلقه کاتبان آمده، اين اصلاحات اعمال نشده است؛ بنابراين بايد همواره برای اين مقاله، به همين وب گاه بررسيهای تاريخی مراجعه کرد. حسن انصاری

...

از ميان آثاری که شيخ طوسي در الفهرست در ميان تأليفات خود نام می برد، کتابی است به نام انس الوحيد که در توضيح آن می نويسد: "مجموع" (نک: ص 241). احتمالا اين کتاب کما اينکه از نامش هم پيداست، کتابی کشکول مانند بوده که در آن مطالب مختلف حديثی و ادبی و غيره گرد آمده بوده است؛ تعبير مجموع هم که طوسي برای اين کتاب به کار می برد، مؤيد همين مطلب است. نسخه ای از اين کتاب تاکنون...

1. تمدن اسلامي تمدني فقه محور است . اين سخن را تا آنجا كه من اطلاع دارم گويا با اين تعبير نخستين بار محمد عابد الجابري ، روشنفكر نامدار مراكشي مطرح كرده است. اين سخن او در چارچوب ارزيابي و نقد تاريخي عقلانيت عربي طرح شده است كه در كتاب چهار جلدي خود درباره نقد عقل عربي ارائه داده است . البته مقصود او از عقل عربي عقلانيت تاريخي اسلامي است كه به عقيده او حامل فرهنگ و...

می توان تقريبا قاطعانه گفت که در تفکر کلامی اماميه، پس از دوران شيخ أحمد أحسايی و شيخي گری، منظومه کلامی و اعتقادی نوينی جز آنچه از سوی ميرزا مهدی اصفهاني در حدود بيش از نيم قرن پيش ارائه شده، شناسايی نشده است. فقيهان و اصوليان در مسائل کلامی و اعتقادی بيشتر مشرب عمومی اماميه را داشته اند و عمدتا نهج کلامی متأخر اماميه را با آموزه هايی از شيوه حديثی درآميخته اند....