مقالات آبان ۱۳۹۰
در کتاب المعتمد في اصول الدين نوشته متکلم برجسته معتزلی محمود الملاحمي الخوارزمي، نقلهايی مهم از پاره هايی از آثار دو متکلم دانشمند يکی ابو عيسی الوراق و ديگری حسن بن موسی النوبختي آمده است که از اهميت بسيار برخوردارند؛ نقلهايی مستقيم و نسبتا مطول از هر دو کتاب که تاکنون بسياری از آنها در جای ديگری به دست نيامده بود و از اينرو بی نهايت اهميت دارند. آنچه ما از...
دوشنبه ۳۰ آبان ۱۳۹۰ ساعت ۱۳:۴۶
[نسخه تکميل شده]
تقديم به استاد علامه عزيز الله...
شنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۰ ساعت ۱۸:۰۸
سال 1381 ش مقاله ای در نشر دانش منتشر کردم کوتاه، به سبک مقالات آن نشريه وزين دانشگاهی درباره کتاب النبوة شيخ صدوق. در آن مقاله برای نخستين بار استدلال کردم که کتاب قصص الأنبياء قطب راوندي بر پايه کتاب النبوة شيخ صدوق نگاشته شده و نويسنده در آن از فنی مشابه "مستخرج" نويسی در ميان محدثان بهره برده است. درباره اين فنّ البته بايد جای ديگری بحث کرد و شيوه های متنوع آن را...
جمعه ۲۰ آبان ۱۳۹۰ ساعت ۱۸:۳۹
کتاب الأبحاث في تقويم الأحداث متنی است ارزشمند از رکن الدين محمد بن علي الجرجاني الغروي، از شاگردان برجسته علامه حلي که در رد بر زيديه نوشته شده است. اين رساله را سالها پيش در مدت اقامت در جوار پر برکت بارگاه مقدس رضوی بر اساس نسخه آستان قدس تصحيح کرده بودم. همينک با کمک نسخه دومی تصحيح اين کتاب را سامان داده ام که انشاء الله همراه چند متن ديگر در رد بر زيديه منتشر...
چهارشنبه ۱۸ آبان ۱۳۹۰ ساعت ۲۲:۴۳
متن اين اربعين را به تازگی ديدم. اربعينی است از عالم برجسته امامی ري، شيخ منتجب الدين رازي؛ اما نه اربعين معروف او در فضائل حضرت امير (ع) بل اربعينی است که آن را بيشتر بر مذاق سنيان نگاشته است. می دانيم که شيخ منتجب الدين گاه تقيه می کرده؛ خاصه در قزوين. توضيحات بيشتر در رابطه با اين متن و اسناد آن و توضيحات و اصلاحات مربوط به سندها و اهميت آن را از لحاظ شناخت عالمان...
جمعه ۱۳ آبان ۱۳۹۰ ساعت ۲۰:۱۲
بنده هادی درویشی، دانشجوی دکتری جامعه شناسی و در حال نگارش رساله خود با موضوع نسبت میان بنیادگرایی و تشیع در ایران معاصر زیر نظر دکتر سارا شریعتی هستم.
جهت انجام رساله، مصاحبه هایی را با صاحب نظران و متخصصان انجام داده ام، که قرار است بزودی در قالب کتاب منتشر گردد. بسیار مایلم که مصاحبه جنابعالی نیز در کتاب آورده شود. چند ماه قبل از طریق کانال تلگرام جنابعالی درخواست مصاحبه کردم ولی شما بدلیل ضیق وقت، آن را به چند ماه دیگر موکول کردید. خواهشمندم در صورت امکان، سوالات مصاحبه را پاسخ فرمایید.
سوالات مصاحبه:
۱. تعریف شما از بنیادگرایی و شاخص¬های آن چیست؟
۲. چه معادل¬هایی را برای بنیاد¬گرایی پیشنهاد می¬دهید؟
۳. به نظر شما بنیاد¬گرایی جنبشی اجتماعی است؟ یا فرهنگی؟ یا دینی؟ یا سیاسی؟
۴. آیا می¬توان از پدیده¬ای با عنوان بنیادگرایی در ایران نام برد؟
۵. مصادیق بنیادگرایی در ایران کدامند؟
۶. نسبت بنیادگرایی و تشیع چیست؟
۷. نسبت بنیادگرایی و دین رسمی چیست؟
۸. آیا بنیادگرایی مصداقی از بازگشت امر دینی است؟
با نهایت سپاس و ارادت
هادی درویشی
موضوع رسالۀ دکتری من دربارۀ عبدالقاهر جرجانی است که متکلمی بلاغی در قرن پنجم و از جرجان است. کتابهایی که دربارۀ زندگی او نوشته‌اند عموما با یک یا دو قرن فاصله و بیشتر از او نوشته شده‌اند و نمی‌دانم چقدر اطلاعاتشان معتبر است. در این کتابها عبدالقاهر جرجانی شافعی و اشعری معرفی شده است. البته در کتاب مسالک الابصار ابن فضل الله آمده که جرجانی در فروع شافعی و در اصول اشعری بوده است.
سوال اول اینکه مگر تقسیمات شافعی و حنبلی و... بنا به فقه و تقسیم معتزلی و اشعری بنا به کلام نیست؛ مخصوصا بنا به تقسیم‌بندیهای قرن پنج هجری در ایران؟
سوال دوم اینکه ایا گفتۀ قدما دربارۀ مذهب کلامی کسی، بیانگر صدق این گزاره است؟ چیزی که از کتابها دستگیرم شده اینکه شاید مولفان با پیش فرض اختلاف نظر جرجانی با قاضی عبدالجبار در بلاغت آنها را به این نتیجه رسانده است که جرجانی اشعری بوده است؛ در حالی که جرجانی پیوسته از جاحظ معتزلی به نیکی یاد کرده است.
در هر حال نیازمند منابعی به فارسی یا عربی دربارۀ اصول اشعریان و معتزلیان در قرن پنجم هستم. پیشاپیش از شما متشکرم