سال 1381 ش مقاله ای در نشر دانش منتشر کردم کوتاه، به سبک مقالات آن نشريه وزين دانشگاهی درباره کتاب النبوة شيخ صدوق. در آن مقاله برای نخستين بار استدلال کردم که کتاب قصص الأنبياء قطب راوندي بر پايه کتاب النبوة شيخ صدوق نگاشته شده و نويسنده در آن از فنی مشابه "مستخرج" نويسی در ميان محدثان بهره برده است. درباره اين فنّ البته بايد جای ديگری بحث کرد و شيوه های متنوع آن را توضيح داد. در آن مقاله اشاره کردم که کتاب النبوة در دسترس قطب راوندي بوده و ديگرانی نيز از عالمان شيعی در سده های ششم و هفتم اين کتاب را در اختيار داشته اند و از آن در کتابهای خود نقل کرده اند. مواردی که روايات قصص الأنبياء در کتابهای ديگران به نقل از کتاب النبوة روايت شده بود را هم در آن مقاله به اختصار به بحث گذاردم. اين را هم اضافه کنم که مدتها قبل از انتشار آن مقاله، تصوير صفحاتی چند و نه کامل از کتاب قصص الأنبياء که مستقيما نقلهايی از شيخ صدوق در آن وجود داشت را به دوست فاضل گرامی خود آقای حسين درگاهی نشان داده بودم و ايشان اظهار علاقه کرده بودند تا کتاب النبوة را به صورت بازسازی شده فراهم و منتشر کنند. همان زمان به صورت شفاهی البته چند منبع ديگر را هم به استاد درگاهی در اين باره متذکر شدم. بعد از چاپ مقاله، فرصت تجديد ديدار با استاد درگاهی فراهم نشد؛ اما سالها بعد، در سال 2009 در کتابخانه دانشگاه پرينستون کتاب النبوة شيخ صدوق را با تحقيق مؤسسه تحت مديريت ايشان به طور گذرا ديدم. بنابراين هنوز هم طبع ايشان را به خوبی بررسی نکرده ام. البته آقای درگاهی به لطف در مقدمه از من هم نام برده بودند و تشکر کرده بودند؛ در حالی که حقيقتا من سهمی در فراهم آوردن آن کتاب جز ارائه اين اطلاع به ايشان نداشتم. به هر حال از لطف ايشان بی نهايت ممنون هستم. در سال 2008 در پاريس به مناسبت وظيفه ای دانشگاهی، تحريری به زبان فرانسه از مقاله فارسی را با اضافه کردن يک منبع، يعنی تفسير ابو الفتوح رازي به فهرست ناقلان از کتاب النبوة در مجموعه ای که به مطالعات شيعی اختصاص يافته بود منتشر کردم. چندی پيش شايد سه يا چهار ماه پيش مقاله ای ديدم در مجله تراثنا به قلم آقای حسن موسوی بروجردی درباره کتاب النبوة شيخ صدوق. خشنود شدم که کاری که سالها پيش ارائه داده بودم جايی بازتاب يافته و مقاله ای به زبان عربی درباره آن کتاب انتشار يافته است. نويسنده محترم مقاله البته مقاله من را در نشر دانش ديده اند و يکجا هم بدون اشاره به نام نويسنده مقاله از آن مطلبی را در رابطه با نقل کتاب دستور المنجمين اسماعيليان از کتاب النبوة آورده اند. استدلالات و منابعی هم که ديده اند البته آشکارا نشان از بهره گيری از آن مقاله ناچيز دارد. امروز هم کتاب قصص الأنبياء قطب راوندي، چاپ جديد از تهران برای کتابخانه ما در برلين رسيد. ديدم کار بسيار شايسته ای صورت گرفته و تصحيح بسيار خوبی از کتاب قصص الأنبياء به دست داده شده است. مقاله تراثنا هم ظاهرا با تغييراتی اندک ديگربار در مقدمه کتاب به چاپ رسيده است؛ البته باز بدون آنکه به نام نويسنده مقاله مجله نشر دانش اشاره ای شود و گفته آيد که کسی پيش از ايشان، سالها قبل همين مطالب را در جايی گفته است. تأسف من تنها اين است که اشاره ای در مقدمه اين چاپ به نقل کتاب تفسير ابو الفتوح رازي از کتاب النبوة نشده است؛ ولله الحمد أولاً وآخراً وحسبنا الله ونعم الوکيل.
جمعه ۲۰ آبان ۱۳۹۰ ساعت ۱۸:۳۹
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .