آقای مادلونگ بخش مهمی از کتاب فرق الشيعه (و به تبع آن المقالات والفرق) را کتاب اختلاف الناس في الامامه از هشام بن الحکم می داند. فارغ از اينکه ماهيت کتاب اختلاف الناس في الامامة چه بوده که قبلاً درباره آن صحبت کرديم در آن قسمت که آقای مادلونگ منبع اين کتاب ها را اثری از هشام بن الحکم می داند از کسانی نام برده می شود که يادکرد آنها با تاريخ زندگی هشام بن الحکم و مرگ او...

شادروان عباس اقبال آشتيانی در کتاب ارزشمند خاندان نوبختی بر اساس اختلاف آنچه در کتاب الفصول المختارة از فرق الشيعه نوبختی نقل شده با آنچه در نسخه های موجود فرق الشيعه ديده می شود اين نظر را مطرح کرد که کتاب فرق الشيعه نمی تواند از حسن بن موسی النوبختي باشد. او در مقابل بر اساس نقل هایی از سعد اشعري درباره فرق شناسی در کتاب های کشي و غيبت شيخ اين نظر را مطرح کرد که...

ابتدا شرح حالی از سمکه قمي به نقل از فهرست ابن نديم در اينجا ارائه می دهيم. بعد از آن مطلبی را نقل می کنیم درباره او به نقل از تاريخ اصبهان حمزه اصفهانی که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته بود. همچنين چند منبع ديگر مغفول که همگی اطلاعات تازه ای را درباره اين دانشمند برجسته شيعی امامی اهل قم به ما ارائه می دهد (اطلاع بر فهرست ابن نديم را مرهون لطف صديق مکرم جناب آقای دکتر...

آقای مادلونگ در مقاله معروف خود درباره فرق الشيعه نوبختي منبع اصلی بخش مهم کتاب های فرق الشيعه و المقالات والفرق سعد اشعري را کتاب اختلاف الناس في الإمامة از هشام بن الحکم می داند. من با اين نظر موافق نيستم. اين کتاب در نهايت می تواند يکی از منابع منبع مستقيم اين بخش باشد، اما اينکه آن را منبع مستقيم نوبختي و سعد اشعري بدانيم دليلی متقن ندارد. به اين بحث در نوشته ای...

در رجال کشی (نک: اختيار معرفة الرجال المعروف برجال الكشى ؛ ج‏2 ؛ ص530 تا 540) حکايتی آمده درباره مناظره هشام بن الحکم در مجلس يحیی بن خالد برمکي که مشتمل است بر حوادث منجر به مرگ او. در اين حکايت سبب دشمنی يحیی بن خالد برمکي با هشام دشمنی هشام با فلاسفه عنوان شده است. اين حکايت با اين سند است: قال: أخبرني أبو الحسن أحمد بن محمد الخالدي، قال: أخبرني محمد بن همام البغدادي...

ما قاله المتکلم المعتزلي الحاکم الجشمي حول الامام علي بن موسی الرضا الرضا. هو أبو الحسن علي بن موسى الرضا عليه السلام وأمره أظهر من أن يحتاج إلى ذكره. سأله الفضل بن سهل في مجلس المأمون هل الخلق مجبورون فقال الله أعدل من أن يجبر ثم يعذب، قال فهم مهملون قال الله أحكم من أن يهمل، قال فكيف هم، فقال هم في تلك الحاجة إلى الله لا مجبورون ولا مطلقون. وروي عنه أيضا لا جبر...

عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏2، ص: 279 حَدَّثَنَا أَبُو طَالِبٍ الْحُسَيْنُ‏ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُنَانٍ الطَّائِيُّ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا مَنْصُورِ بْنَ عَبْدِ الرَّزَّاقِ‏ يَقُولُ لِلْحَاكِمِ بِطُوسَ الْمَعْرُوفِ بِالْبِيوَرْدِيِّ هَلْ لَكَ وَلَدٌ فَقَالَ لَا فَقَالَ لَهُ أَبُو مَنْصُورٍ لِمَ لَا تَقْصِدُ مَشْهَدَ الرِّضَا ع وَ تَدْعُو...

ابن بابويه، عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏2، ص: 279 قال مصنف هذا الكتاب: لما استأذنت الأمير السعيد ركن الدولة في زيارة مشهد الرضا ع فأذن لي في ذلك في رجب من سنة اثنتين و خمسين و ثلاثمائة فلما انقلبت عنه ردني فقال لي هذا مشهد مبارك قد زرته و سألت الله تعالى حوائج كانت في نفسي فقضاها لي فلا تقصر في الدعاء لي هناك و الزيارة عني فإن الدعاء فيه مستجاب فضمنت ذلك له و...

اخبار الدولة العباسية متنی است که از زمان انتشار از سوی عبد العزيز دوري و عبد الجبار مطلبی سهم مهمی در تغيير نگاه محققان نسبت به انقلاب عباسی و بنیادهای اصلی خلافت عباسی داشته است. مقاله خوبی درباره اين کتاب از سوی دوست دانشمندم آقای علی بهراميان در دائرة المعارف بزرگ اسلامی منتشر شده است. با این وصف من با نظر ایشان مخالفم که احتمال داده اند کتاب تأليف ابن اعثم...

اجوبه تبانيات شريف مرتضی آنچه در رسائل شريف مرتضی به چاپ رسيده مصداق کامل تحريفات و خطاهای تصحيحی و نسخه ای است. بخش هایی از رساله افتادگی های متعدد دارد و قسمت هایی از آن چندان در آن تحريف رفته که فهم آن را بر ما بسيار مشکل کرده است. اين اجوبه از مهمترين رساله های شريف مرتضی است در زمينه اخبار آحاد و اجماع و حاوی مهمترين ديدگاه های اوست درباره اجتهاد شيعی. پرسش ها...

درباره عبد الله بن محمد البلوي، يک راوی شيعی که متهم به جعل احادیث و روایات بسیاری است پژوهشی را سامان داده ام که تکه های آن به تدريج در اين سايت منتشر می شود. در اين بخش به خطای محمد کرد علي می پردازم که متن سيرة احمد بن طولون را منتسب به عبد الله بن محمد البلوي منتشر کرد و از آن پس اين کتاب همواره به عنوان اثری از بلوي مورد نظر ما شناخته می شود (و از جمله در اعيان...

در الرسالة الباهرة في فضل العترة الطاهرة (رسائل الشريف المرتضى، ج‏2، ص: 253 تا 254): ...و مما يمكن الاستدلال به على ذلك أن اللَّه تعالى قد ألهم جميع القلوب و غرس في كل النفوس تعظيم شأنهم و إجلال قدرهم على تباين مذاهبهم و اختلاف دياناتهم و نحلهم، و ما اجتمع هؤلاء المختلفون المتباينون مع تشتت الأهواء و تشعب الآراء على شي‏ء كإجماعهم على تعظيم من ذكرناه و اكبارهم...

ابن راوندی و ابو عيسی الوراق هر دو، شخصيت های ناشناخته و اسرار آمیز در تاريخ علم کلام اسلامی هستند. هر دو به الحاد و زندقه متهم شده اند و هر دو هم با وجود آنکه آثارشان جز پاره هایی از ميان رفته اما تأثيراتی بزرگ بعد از خود در دانش کلام و ادبيات عقايد از خویش بر جای گذاشته اند. از ديگر سو، هم ابن راوندی و هم ابو عیسی الورّاق هر دو به تشيع منتسب شده اند و به آنان عقايدی...