در بحار الأنوار و در مقدمه کتاب، علامه مجلسی از کتابی مجهول المؤلف نام می برد به نام الاستدراک که کتابی حديثی بوده در موضوعات مرتبط با امامت. از روايتی در اين کتاب بر می آيد که کتاب، تأليف نيمه دوم سده ششم قمري بوده است. مجلسی نسخه کتاب را در اختيار نداشته و تنها بر اساس خط شهيد نقلهايی از آن به خط محمد بن علي الجبعي در اختيار مجلسی بوده است. مجلسی در اين مقدمه چنين...

متنی که در پی می آيد، متنی است منسوب به يک راوی شيعی سده دوم قمری و از اصحاب امام صادق موسوم به کتاب فدک. اين راوي عبد الرحمان بن کثير الهاشمي از موالی عباسيان است که البته مورد انتقاد رجال شناسان اماميه نيز قرار گرفته بوده (تا حد اتهام به جعل حديث) و گويا گرايشات غاليانه و تند شيعی داشته است؛ گرچه بيشتر احاديث او بازتابی است از تشيع کوفی سده دوم و احتمالا برخی از...

محمد عابد الجابري، متفکر و روشنفکر نام آشنای دنيای عرب گرچه در محافل آکادميک غربی و حتی عربی چندان مورد توجه قرار نگرفته و حتی نگاهی ترديد آميز نسبت به نوشته هايش و ميزان دقت علمی آنها وجود دارد، اما شايد بتوان او را يکی از چند روشنفکر تأثير گذار در دو دهه اخير در دنيای عرب قلمداد کرد. برخلاف متخصصان فلسفه و تاريخ، نسلی از نويسندگان و روشنفکران عرب از دامنه تأثير...

درباره جايگاه سلمان فارسي نزد گروههای غلات تاکنون مطالعاتی صورت پذيرفته، از جمله تحقيقات لويی ماسينيون که به فارسی هم ترجمه شده است. در کتابی با عنوان الفضائل که به غلط به نام شاذان بن جبرئيل منتشر شده و در حقيقت از نوشته های غلات است که به درستی تاريخ تدوين آن روشن نيست و بنابر تحقيقی که ما در فصلی ديگر از کتاب ميراث غلات به دست داده ايم، تحرير نهايی آن که از...

نخستين بار با نوشته ها و انديشه ادوارد سعيد، متفکر فلسطينی الاصل مقيم آمريکا سالها پيش از طريق کرمر در مقدمه کتابش با عنوان احيای فرهنگی در عصر آل بويه آشنا شدم. کرمر با ارائه تحليل ادوارد سعيد از شرقشناسی آن را مورد انتقاد قرار می دهد. آنچه که کرمر از کتاب شرقشناسی ادوارد سعيد ارائه داده و آنچه در نقد آن نوشته هر دو بسيار خواندنی است. کرمر از جهانی بودن برخی...

اين روزها به مناسبتی چند صفحه ای از کتاب اعلام الطرائق ابن شهر آشوب را برای تصحيح و چاپ آماده سازی می کنم. اين کتاب بسيار ارزشمند که هنوز به طبع نرسيده است، اثری است از ابن شهر آشوب مازندراني، دانشمند جامع الأطراف اماميه در سده ششم قمری. در اين کتاب دانش ابن شهرآشوب نسبت به علوم مختلف و از آن جمله کلام و فلسفه و نجوم و ادب عرب و غيره آشکار می شود. دليل اين امر هم اين...

در سايت آقای محسن کديور مقاله ای از ايشان درج شده است با عنوان تأملی در منابع اعتقادی. مقاله البته مقاله خوبی است و نکات و ضرورتهای مهمی را ايشان مورد تأکيد قرار داده اند. با اين وصف به نظرم رسيد يکی دو نکته را که ايشان در رابطه با محمد بن يعقوب کليني و نيز محمد بن الحسن الصفار مطرح کرده اند، در اينجا مورد مناقشه قرار دهم. شايد برای غنای بحث ايشان مفيد افتد. آقای...

محقق طباطبايي در مقاله محققانه ای که درباره مشايخ شيخ طوسي نگاشته اند و ترجمه عربی آن در مقدمه الفهرست شيخ طوسي، طبع خود ايشان درج شده است، ابو حازم نيشابوري را به عنوان يکی از سه استاد شناخته شده شيخ طوسي در خراسان (نيشابور) نام برده اند. اين نظر ظاهرا نخستين بار از سوی ايشان ارائه شده است. محقق طباطبايي در حقيقت برای نخستين بار کوشيدند که با بررسی پاره ای از...