اگر بخواهیم چارچوب و یا گونه شناسی از جریان های شیعه پژوهانه در دنیای معاصر ارائه دهیم به چند گفتمان کلی و یا به چند دسته بندی معرفتی می توانیم اشاره کنیم. وجه ممیز این جریان چیست؟ به عبارت دیگر این جریان های شیعه شناسانه در چه مواضع و مراتبی با یکدیگر مرزبندی دارند؟ من در نوشته ای که همینک در سایت کاتبان دستیاب است پیشتر به این موضوع پرداخته ام. خلاصه وار عرض...

این روزها فرصتی دست داد کتاب استاد شفیعی کدکنی با عنوان زبان شعر در نثر صوفیه را می خواندم. کتابی است بسیار خواندنی و مفید. بی گمان در عرصه مطالعات عرفانی کسی به اندازه دکتر شفیعی کدکنی با میراث تصوف خراسان آشنا نیست و او این آشنایی را توأم کرده است با دقتی مثال زدنی در بحث های تاریخی مرتبط با متون صوفیانه و عرفانی پهنه خراسان بزرگ. این کتاب را می توان مطالعه ای در...

کتابی به تازگی وسیله آقای مروان راشد با عنوان Commentary on Aristotle "De generatione et corruptione" منتشر شده که حائز اهمیت است و شایسته مطالعه و بررسی. این کتاب که در واقع تصحیح و ترجمه و تحلیل متن کتابی است مجهول المؤلف از متن کون و فساد ارسطو بر اساس دو نسخه خطی پیشتر برای محققان این زمینه متنی آشنا بود، گرچه هیچگاه متن آن منتشر نشده بود. کتاب در برخی کتابشناسی ها و از جمله فهرست آثار...

انتشارات بریل تصمیم گرفته است برای مطالعات شیعی مجله ای را منتشر کند (با نام Shii Studies Review). مسئولیت اجرایی این مجله به زابینه اشمیتکه و نویسنده این سطور واگذار شده است. در اصل هم ایده انتشار آن با پیشنهاد ما دو نفر بوده است. یکی از مهمترین راهکارهای پیشرفت مطالعات تاریخی در مغرب زمین انتشار مقالات آکادمیک در مجلات معتبر است. در سنت اسلامشناسی در غرب از زمان سده...

کتابی که مدتی پیش وسیله مؤسسه کتابشناسی شیعه و در قم منتشر شده را امروز تورق می کردم؛ دیدم در آن گفتگویی هایی منتشر شده با یکی از محققان برجسته معاصر در رابطه با تاریخچه مباحث علم اصول فقه. نکته ای که برای من جلب توجه کرد اقبال به بررسی های تاریخی بود در مسائل علوم حدیث و اصول فقه و آن هم چنانکه گفتم از سوی یکی از عالمان برجسته حوزه. این توجه به تاریخ را باید بسیار به...

مقالاتی که تاکنون درباره این موضوع نوشته ام را اینجا یکجا تقدیم می...

گفتیم که قاضی نور الله شوشتری از یک کتاب الایضاح سخن می راند و آن را به ابن رستم طبری نسبت می دهد. در نوشته های قبل این نظر را که الایضاح منسوب به ابن شاذان تألیف ابن رستم است را با ارائه برخی قرائن رد کردیم و گفتیم که اصلاً معلوم نیست مقصود او ایضاح ما باشد. در اینجا چند نکته ای را بر اساس متن کتاب المسترشد به بحث می گذاریم: ۱- نکته نخستی که باید بر آن تأکید کرد آن است...

به مناسبت بحث از الایضاح ابن شاذان مناسب دیدم مجموعه آنچه تاکنون درباره ابن رستم طبری (محمد بن جریر بن رستم طبری) گردآورده ام را به منظور بررسی احتمال تألیف الایضاح از سوی او در دو یادداشت جداگانه عرضه کنم. در اینجا نخست می پردازم به کتاب الفاضح وی. الفاضح کما اینکه در مقاله ای دیگر که همینک در کتاب بررسیهای تاریخی دستیاب است نوشته ام تألیفی است از ابن رستم طبری،...

این یک بحث بسیار قدیمی در سابقه علوم تفسیری و قرآنی است که آیا در قرآن آیاتی هست که تأویل آن را جز خداوند و یا به روایت شیعه (و برخی دیگر) جز خدا و پیامبر (و امامان) ندانند یا خیر؟ و دقیقاً منظور از متشابهات چیست و مراد از تأویل آن آیات چیست و چه کسانی معانی آن آیات را درک می کنند و چه کسانی باید علم آن آیات را از خداوند بخواهند؟ این بحث خلاصه وار چنانکه می دانیم به آیه...

درباره کتاب الایضاح منسوب به ابن شاذان تاکنون پژوهشهای مختلفی صورت گرفته است. برخی انتساب آن را به فضل بن شاذان (د. ۲۶۰ ق) به کلی ناصواب می دانند و برخی آن را بی اشکال تألیف ابن شاذان قلمداد کرده اند. برخی از محققان برجسته معاصر کتاب الایضاح را به دلیل آنکه نخستین بار توسط قاضی نور الله شوشتری در مجالس المؤمنین از آن به عنوان کتابی در امامت و تألیف ابن رستم طبری،...

کتابهای التعرف لمذهب التصوف از ابوبکر بن ابی اسحاق کلاباذی بخاری (د. ۳۸۰ ق) و شرح آن از ابو ابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری (د. ۴۳۴ ق) تاکنون مورد توجه تصوف پژوهان قرار گرفته اند اما کمتر پژوهشی معطوف به جایگاه کلامی این دو کتاب تاکنون سامان گرفته است. کلاباذی به عنوان دانشمندی حنفی مذهب از سوی ابوالمعین نسفی در کتاب تبصرة الأدله (نک: ۱| ۴۷۵) در شمار اسلاف مذهب...

به تازگی کتابی درباره فضل بن شاذان در قم توسط مؤسسه کتابشناسی شیعه منتشر شده است، تألیف آقای مهدی بیات مختاری. این کتاب در ۹۰۲ صفحه منتشر شده اما بی هیچ گفتگو باید بگویم بخش اعظم کتاب می توانست در کمتر از صد صفحه و بل پنجاه صفحه خلاصه شود. بخش اعظم کتاب یا نقل های مستقیمی است که جا به جا خود آنها و یا مضامین آنها تکرار شده و یا مطالب بسیاری درباره مشایخ و شاگردان و...

من شاید هشت یا نه سال پیش در همین سایت کاتبان مطلبی نوشتم درباره کتاب تحف العقول و در آن بحثی کردم درباره سابقه شهرت این کتاب در میان امامیه و اینکه تا چه اندازه انتساب این کتاب به سده چهارم قمری درست است یا خیر؟ از جمله بحثی هم کردم درباره احتمال نصیری بودن ابن شعبه بر اساس برخی مواد در متن کتاب و از جمله وصیت مفضل جعفی در آن (و همچنین پاره ای از مصادر متن وصیت منسوب...