چند کتابی که در آينده نزديک در موضوعات کلامی به صورت چاپ نسخه برگردان انتشار خواهد يافت را اينجا برای اطلاع دلبستگان به اين شاخه از علوم اسلامی معرفی می کنم: 1- چاپ نسخه برگردان نسخه ظاهرا منحصر به فرد مجلد دوم کتابی کلامی از ضياء الدين رازي پدر فخر رازي؛ به نام نهاية المرام في دراية الکلام. مجلد اول اين کتاب ظاهرا مفقود شده و تا پيش از اين نيز محققان شناختی از...

طبق آنچه در فهرستهای متقدم آثار شريف مرتضی و به ويژه فهرست بصروي (چاپ شده در ادب المرتضی) گفته شده، او چهار دفتر مختلف در پاسخ پرسشهای رسيده از طرابلس داشته که از آنها تاکنون دو دفتر دوم و سوم شناخته بود و نخستين و چهارمين مفقود فرض می شد. دفتر نخست بنابر گزارش بصروي، در 17 مسئله بوده است. در بررسی نسخه های مختلف مجموعه رسائل شريف مرتضی، به مجموعه نخستين اين رسائل...

يکی از آثار ارزشمند شريف مرتضی که تاکنون محل توجه و عنايت نبوده، جوابات المسائل السلّارية است که تصحيح آنرا در کتابی که درباره شريف مرتضی در دست تحرير داريم ارائه کرده ايم. اين کتاب مجموعه ای است از پاسخهای تفصيلی به هشت پرسش در زمينه علم کلام که همگی مرتبطند با مقولات فلسفی و دقيقه اين دانش و بايد آنرا از مهمترين آثار کلامی شريف مرتضی به حساب آورد؛ کتابی که در...

نسخه ای بسيار کهنه به تاريخ 544 ق از کتاب امالي شريف مرتضی در کتابخانه دولتی برلين موجود است (با شماره پيترمن [2]، 169) که بر اساس نسخه ای کتابت شده که متعلق بوده به دانشمندی به نام الحسن بن علي بن زيرک الواعظ القمي. اين نسخه تنها شامل اصل امالي است و بخش الحاقی را ندارد. بر برگ نخستين اين نسخه از امالي شريف مرتضی، کتاب اين چنين معرفی شده: کتاب غرر الفوائد ودرر القلائد...

در بررسي نسخه های مختلف آثار شريف مرتضی با رساله ها و گفتارهايی از او بر می خوريم که با وجود اهميت آنها تاکنون مورد اعتنا قرار نگرفته و در لا به لای نسخه های خطی مجموعه های مختلف پنهان مانده و توجه کسی را به خود جلب نکرده است. مجموعه ای از اين آثار را همراه چند اثر کلامی کوچک ديگر او که گرچه تاکنون چندين بار منتشر شده اند اما متأسفانه متنهای آنها به صورت انتقادی و...

پيشتر نويسنده اين سطور در اين سايت و پس از آن در کتاب بررسيهای تاريخی، به مناسبت بررسی مسئله ای از مسائل شريف مرتضی درباره ترادف ادله (در بحث "نظر")، مطلبی منتشر کرد مبنی بر اينکه شريف مرتضی محتملاً ابن سينا را می شناخته است و از دليل او بر اثبات واجب الوجود آگاه بوده است. مسئله از اينجا آغاز می شود که می دانيم در يکی از مسائل شريف مرتضی، شخصی با او پرسشی را در ميان...

در فهرست آثار ابن الهيثم، دانشمند نامدار مسلمان در نيمه اول سده پنجم قمری از دو کتاب نام برده شده به اين ترتيب: كتاب في الرد على أبي الحسن علي بن العباس بن فسانجس نقضه آراء المنجمين و نيز: جواب ما أجاب به أبو الحسن بن فسانجس نقض من عارضه في كلامه على المنجمين(نک: عيون الأنباء في طبقات الأطباء از ابن أبي أصيبعة، ص 555 – 556). متأسفانه اين دو اثر باقی نمانده اما روشن...

رساله ای که با عنوان الحدود والحقائق به شريف مرتضی نسبت داده شده و تاکنون چند باری و از جمله به وسيله مرحوم استاد دانش پژوه چاپ شده و نيز در رسائل الشريف المرتضی، چاپ قم ديگر بار ارائه شده است، بی ترديد کتابی از شريف مرتضی نيست. اين کتاب بايد تأليف دانشمندی متعلق به دوره های بعدی باشد. ساختار و مقدمه کتاب کاملاً نشان می دهد که اين اثر نمی تواند از شريف مرتضی باشد و...

از ميان شاگردان برجسته امام زيدی الناطق بالحقّ ابو طالب الهاروني در نيمه سده پنجم قمری شخصی را می شناسيم که در نيشابور و در ميان جامعه زيديان اين شهر فعال بوده و حاکم جشمي از محضر او بهره مند بوده است و به واسطه وی از ابو طالب الهاروني در آثارش و از جمله در جلاء الأبصار روايت می کند (نک:جشمي، جلاء الأبصار، در ضمن اخبار أئمة الزيدية مادلونگ، ص 126). اين شخص دانشمندی...

ابو علي احمد بن محمد بن الحسن المرزوقي الاصبهاني (د. 421 ق)، اديب و دانشمند برجسته معاصر صاحب بن عباد و روزگار آل بويه در اصفهان در عين حال که اديبی برجسته و دارای آثاری مهم در اين زمينه مانند شرح حماسه ابو تمام و شرح المفضليات و امالی ادبی است، متکلمی برجسته و بر مذهب معتزلی هم بوده است. او البته گويا تمايلات شيعی داشته و به هر حال به دليل همين تمايلاتش تقريباً مورد...