1- مشکل سفرنامه ناصر خسرو و جعلی بودن آن می دانيم که تاکنون برخی پژوهشگران در اصالت سفرنامه ناصر خسرو ترديد کرده اند. سببش عمدتا چهار چيز است: يکی اينکه سفرنامه نسخه های کهن ندارد. دوم اينکه از اين سفرنامه، ناصر خسرو در آثار ديگرش يادی نکرده و منابع قديم هم از آن سخنی به ميان نياورده اند. سوم اينکه بخشی از مطالب کتاب با واقعيت های زمان ناصر خسرو سازگار نيست و يا از...

تفسير لباب التفاسير تأليف ابو القاسم محمود بن حمزة الكرماني (د. حدود 530 ق) از جهت اشتمال بر نقل از تفاسير مفقود معتزلی اهميت دارد (از جمله تفاسير ابو مسلم اصفهاني و ابو القاسم بلخي و ابو علي جبّائي و ديگران). همچنين نقل هایی در اين تفسير هست از آثار تفسيری محمد بن الهيصم کرّامي مذهب (مانند کتاب التنزيل). طبرسي صاحب مجمع البيان به تصريح ابن فندق در تاريخ بيهق (ص 242) از...

ما قبلا هم در چند يادداشت نوشته ايم که به احتمال زياد خيامی خود از شاگردان ابن سينا بوده. دلائلی را هم مطرح کرديم. ابن فندق بیهقی در تتمة صوان الحکمة و همچنين در تاريخ بيهق از يکی از شاگردان خيامی با نام علي بن محمد الحجازي القايني ياد می کند و يکجا تصريح می کند که او نود سال زندگی کرد و در جای ديگر می گويد حدود صد سال شمسی عمر کرد. اگر دومی درست باشد طبعا بايد عمرش...

مآخذ الابانة عن اصول الدیانة، منسوب به ابو‌الحسن علی اشعری، مدینه، ۱۹۷۵ م؛ ابن‌تیمیه، احمد، الصارم المسلول على شاتم الرسول، حیدر‌آباد دکن، ۱۳۳۲ ق؛ ابن‌جوزی، عبد‌الرحمان، تلبیس ابلیس، به کوشش سید جمیلی، بیروت، دار ‌الکتاب العربی؛ ابن‌سینا، الاشارات و التنبیهات، به کوشش محمود شهابی، تهران، ۱۳۳۹ ش؛ همو، رسالۀ اضحویه، به کوشش حسین خدیوجم، تهران، ۱۳۵۰ ش؛...

محقق کتاب رسائل ابوبکر خوارزمی که انجمن آثار و مفاخر فرهنگی منتشر کرده به خطا اين ابو الحسن ابن شاذان (ص 249) را ابن شاذان قمی محدث امامی معروف تصور کرده. در حالی که اين ابو الحسن ابن شاذان قاضی بوده در ری. نامش در اخلاق الوزيرين ابو حيان آمده (و از جمله در ص 261). در رسائل ابوبکر خوارزمي منظور از اين قاضي ری ابو الحسن الهمذاني (ص 314) که محقق کتاب نتوانسته شناسایی کند...

ابو الفضل يحيى بن الداعي الصغير، که درباره او منابع تعبيری چون "وكان عظيم القدر والمحل بآمل وطبرستان" کرده اند و از سده چهارم قمری است کتابی بزرگ در امامت دارد و در آن روايات مختلف را همراه با بحث و نظر مطرح می کند. از اين کتاب نسخه ناقصی پر برگ باقی مانده که شايسته تصحيح است. در يادداشتی در کاتبان درباره آن خواهم نوشت؛ ان شاء الله. او از شاگردان محدثانی مانند ابن...

يکی از مخاطبان اين صفحه از من پرسيده که آيا درست است (و جایی خوانده که) ابن الغضائري به دست عوامل خلافت فاطمی در بغداد مورد سوء قصد قرار گرفته و کشته شده باشد؛ چرا که می دانيم شيخ طوسي در مقدمه الفهرست برای او تعبير "اخترم" به کار برده است؟ پاسخ: چنين چيزی در هيچ منبعی گزارش نشده و تعبير "اخترم" ربطی به اين موضوع ندارد. اساسا اين دست ترورها از زمان ظهور نزاريان در...

در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحديد (1/ 37 تا 39) حکايتی آمده که بر طبق آن زمانی به شريف رضی ابياتی نسبت داده شد که نوعی تأييد خلفای فاطمی مصر از آن استنباط می شد. خبر به قادر، خليفه فاطمی رسيد و اين امر برای ابو احمد موسوی، پدر شريف رضی و خود او دردسر ساز شد. اين حکايت را ابن ابی الحديد از اين منبع نقل می کند: "وذكر أبو الحسين هلال بن المحسن بن إبراهيم بن هلال الصابي،...