علم الكلام: دوره وخطابه ومساره بالنسبة لموقع علم الكلام والمتكلمين في الإسلام لا بد لنا أن نتذكر ان الإسلام ديانة فقه وشريعة أكثر من كونه ديانة ثيولوجيا. وليس في الإسلام ما يشبه الكنيسة والسلطة الدينية الرسمية التي تحدد العقيدة الرسمية. ولذلك فإن علم الكلام في الإسلام يختلف تماماً مع الثيولوجيا المسيحية. فعلم الكلام في الإسلام لا يشبه الإلهيات عند المسيحية...

علم الكلام عند الإمامية أما فيما يخص تاريخ علم الكلام عند الإمامية، فلا بد أن نقول إن علم الكلام عند الشيعة الإمامية بدأ بصورة هامشية وعند عدة تيارات منهم ، وكان معظم الإمامية وخاصة أصحاب الحديث منهم، في مدينة قم (إيران) يخالفون علم الكلام، ويعتقدون أن وجود الإمام هو المرجع لتأويل النص وفهم القرآن والشريعة يغنيهم عن الرجوع إلى علم الكلام والاستدلالات...

تشيع در طول سه سده نخست خود طيفهای مختلفی را به خود ديد؛ گرايشات مختلفی که ريشه در منابع اعتقادی مختلف در بومها و در جريانات گوناگون داشت: شماری از شيعيان تنها به اين دليل شيعه قلمداد می شدند که از لحاظ سياسی به خاندان اهل بيت تعلق خاطر داشتند؛ گروهی ديگر تنها طبق سنتی در کوفه، به فقه حضرت امير و اهل بيت تعلق داشتند. گروهی هم ضمن تعلق سياسی به علويان، کليت نظام...

1- گرچه سابقه انتقاد از تشيع امامی و يا به طور عامتر انتقاد از انديشه های امامت محور شيعی و جريانات باطنی به قرنها پيش از ابن تيميه می رسد؛ اما شايد کمتر کسی همانند او تلاشی پيگير در انتقاد از اين جريانات در دوران پيش از عصر جديد از خود بروز داده است. وی در کتابها و فتاوی مختلف خود سخت ترين انتقادها را از جريانات باطنی و يا تأويلی اسلامی به دست داده که مهمترين نمونه...

آنچه به ويژه در تاريخنگاری فلسفه اسلامی در ايران محل عنايت پژوهشهای مستقل و اصيل قرار نمی گيرد، بحث درباره سرچشمه های انتقال فلسفه و علوم اوائل يونانی و اسکندرانی به دوران اسلامی است. البته شماری از مطالعات تاريخی در اين باره به زبان فارسی نوشته شده که عمدتا هم چيزی جز تکرار مطالب نوشته های غربی نيست؛ اما منظور ما از بحث درباره اين سرچشمه ها لزوما مباحث تاريخی و...

چندين دهه است که تاريخنگاری فلسفه اسلامی در ايران به تبع کشورهای عربی آغاز شده است و تاکنون نيز چندين کتاب درباره تاريخ فلسفه اسلامی به زبان فارسی تحرير شده است. برخی از اين آثار البته از سر تعمق در فلسفه و ادوار مختلف آن نگاشته شده و دست کم تحرير دقيقی از منظومه های فلسفی فيلسوفان اسلامی در آنها ارائه شده است. شايد بهترين نمونه ها کتاب ماجرای فکر فلسفی استادمان...

الأحناف وعلم الكلام الماتريدي أما الأحناف فكانوا في الآونة الأولى على أحد مذهبين؛ فهم إما على المذهب الكلامي للمرجئة/الجهمية؛ وهؤلاء كانت مرجعيتهم أقوالا ورسائل تنسب إلى أبي حنيفة والأحناف بطبيعة الحال، يتميزون عن المذهب الاعتقادي لأصحاب الحديث؛ وإما على مذهب المعتزلة أو مدارس كلامية أخرى، لكن وبعد تشكل الفقه الحنفي وتجذر أسسه ومرجعياته في بغداد،...

در ماه اکتبر امسال مورخ، اديب و نويسنده برجسته يمنی قاضي اسماعيل بن علي الأکوع در سن 87 سالگی چشم از جهان فرو بست. نويسنده اين سطور از پانزده سال پيش به اين طرف همواره کتابها و مقالات او را درباره جغرافيا و تاريخ اجتماعی/ سياسی و فرهنگی يمن دنبال می کند و تا اندازه ای با مشی فکری او آشناست. يک بار نيز به مساعدت انستيتوی تحقيقات تاريخی فرانسه در صنعاء اين توفيق را...