قبل از اينکه به پاسخ پرسش های بالا بپردازيم لازم است يک نکته ديگر را اينجا به بحث بگذاريم:

شيخ صدوق در مقدمه فقيه آنگاه که از انگيزه تأليف کتاب سخن می گويد اشاره می کند به يکی از سادات امامی مذهب که با او در سفر ايلاق آشنا شده بود. در اينجا ابن بابويه می گويد اين شخص مصنفاتی که او در سفر همراه خود آورده بود را بر او شنيد. عين عبارت او از اين قرار است:

أما بعد فإنه لما ساقني القضاء إلى بلاد الغربة ، وحصلني القدر منها بأربلخ من قصبة إيلاق وردها الشريف الدين أبوعبدالله المعروف بنعمة ـ وهو محمد بن الحسن بن إسحاق بن [ الحسن بن ] الحسين بن إسحاق بن موسى بن جعفر بن محمد ابن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب عليهم‌السلام فدام بمجالسته سروري وانشرح بذاكرته صدري وعظم بمودته تشرفي ، لأخلاق قد جمعها إلى شرفه من ستر وصلاح ، وسكينة ووقار وديانة وعفاف ، وتقوى وإخبات فذاكرني بكتاب صنفه محمد بن زكريا المتطبب الرازي وترجمه بكتاب « من لا يحضره الطبيب » وذكر أنه شاف في معناه، وسألني أن أصنف له كتابا في الفقه والحلال والحرام ، والشرايع والأحكام ، موفيا على جميع ما صنفت في معناه وأترجمه بـ « كتاب من لا يحضره الفقيه » ليكون إليه مرجعه وعليه معتمده ، وبه أخذه ، ويشترك في أجره من ينظر فيه ، وينسخه ويعمل بمودعه ، هذا مع نسخه لأكثر ما صحبني من مصنفاتي وسماعه لها ، وروايتها عني ، ووقوفه على جملتها، وهي مائتا كتاب وخمسة وأربعون كتابا.

از اين عبارات معلوم است شيخ صدوق تعدادی از مصنفات خود را در اين سفر همراه داشته و اين شخص يعنی ابوعبدالله نعمة بيشتر آن تعداد مصنفات را برای خود استنساخ کرده و حتی قسمتی از آنها را بر ابن بابويه شنيده بوده. از عبارت صدوق معلوم می شود که ابو عبد الله نعمة همه آن مصنفات را بر ابن بابويه سماع نکرده بود و بخشی از آنها را صرفا با اجازه ای از او روايت می کرد. اينکه تعداد اين مصنفات چقدر بوده بر ما معلوم نيست. سفر صدوق به ايلاق حدود سنه 368 ق بود و در آن تاريخ ابن بابويه تعدادی از آثارش را نگاشته بود اما حتما تعداد اين کتاب ها 245 کتابی که در عبارت بالا آمده نبود. فهرست نجاشي از آثار صدوق بسيار کمتر از اين تعداد است و می دانيم که تعداد زيادی از آثار صدوق مربوط به سنوات مابين 368 تا 381 ق است. بنابراين آنجا که گفته می شود: "وقوفه على جملتها، وهي مائتا كتاب وخمسة وأربعون كتابا". تعداد کتاب ها از افزوده های بعدی است که از حاشيه نسخه به متن رفته. منظور صدوق صرفا اين بوده که ابو عبد الله نعمه بخشی از مصنفات همراه با صدوق را سماع کرد و برای برخی صرفا اجازه گرفت و بر آنها واقف شد و اطلاع حاصل کرد. پس بخشی را سماع کرد و بخشی را صرفا اجازه گرفت. اينجا صدوق اشاره نمی کند که همراه خود اصول روايی اش را هم همراه کرده بوده و مثلا ابو عبد الله نعمة بخشی از آن اصول روايی از مصنفات و اصول قدما را هم از محضر ابن بابويه شنيده. آيا اين بدين معنا نيست که صدوق در اين سفر هيچ کدام از منابع خود در فقيه را همراه نکرده بود؟