با وجود اينکه عنوان فارابی نسبت به فاراب دارد و نه فارياب اما می دانيم که ابن نديم در الفهرست فاربی را چنين توصيف کرده: الفارابي. أبو نصر محمد بن محمد بن محمد بن طرخان . أصله من الفارياب من ارض خراسان ، من المتقدمين في
صناعة المنطق والعلوم القديمة ..." (نک: فهرست ابن النديم، ص 321). اينجا آشکارا ابن نديم او را از فارياب می داند و نه فاراب و خاصه اينکه اضافه می کند که فارياب از ارض خراسان است و بدين ترتيب بعيد است در گفتار او تحريفی صورت گرفته باشد. چرا که فاراب را عموما از ارض خراسان به حساب نمی آورده اند بلکه از بلاد ماوراء النهر و از بخش ترکستان آن بوده است ("ولاية وراء نهر سيحون في تخوم بلاد الترك، وهي أبعد من الشاش قريبة من بلاساغون"). آيا احتمال دارد که نسبت فارابی عنوانی بوده است منتسب به هر دوی فاراب و فارياب؟ اين را برخی مطرح کرده اند اما اين سخن نادرست می نمايد. فارابی منتسب به فاراب بوده و نه فارياب. آنچه ابن نديم را به خطا انداخته آن بوده که به قطع می دانسته فارابی اصل خراسانی دارد و اين مطلب با آنچه ابن ابی اصيبعه تأکيد کرده راست می آيد. ابن ابی اصيبعه نيز بر اين نکته تأکيد کرده که تبار فارابی ايرانی بوده. احتمالا نيای او از خراسان به سمت فاراب کوچ کرده بود. هر چه هست حتی فاراب هم از نقطه نظر فرهنگی در آن زمان محيطی ايرانی داشته و اين از نوشته های جوهری و اسحاق فارابی هم که بدانجا منسوبند بر می آيد. ابن نديم درست است که خودش فارابی را درک نکرده بود اما به احتمال زياد از پيوستگان به محضر يحيی بن عدي و به طور قطع مرتبط با شماری از شاگردان يحيی بود که خود شاگرد مستقيم فارابی در بغداد بود. بنابراين اطلاع او بسيار مهم است.
با وجود اينکه اسحاق بن ابراهيم فارابی و خواهر زاده اش جوهری معروف بنا بر گفته ياقوت حموی در معجم البلدان هر دو از فاراب بوده اند و اضافه کرده که "ولاية وراء نهر سيحون في تخوم بلاد الترك، وهي أبعد من الشاش قريبة من بلاساغون" اما با اين وصف با يک استثناء در کتاب صحاح هيچ گاه اين دو نويسنده اشاره ای به کلمات ترکی نکرده اند. در مقابل مکرر در اين دو کتاب به لغات فارسی و معانی آنها توجه داده شده است. اين باز نشان مهمی است که حتی در فاراب هم و در عصر فارابی فيلسوف زبان عمومی و فرهنگی مردم زبان پارسی بوده.
پنجشنبه ۲۹ ارديبهشت ۱۴۰۱ ساعت ۱۱:۰۹
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .