با وجود تلاش هایی که تاکنون درباره گردآوری لغات و عبارات فارسی در متون عربی شش هفت سده اول اسلامی صورت گرفته اما کار جامع و نظام مندی تاکنون انجام نشده. علاوه بر کتاب های حديثی، در متون ادبی عربی و در کتاب های تاريخ و علوم دينی به ويژه آنچه در خراسان بزرگ و فرارود نوشته شده و نيز در اصفهان و ری و بلاد جبال و عراق عجم و خوزستان نقل کلمات و عبارات فارسی بسيار است. از نقطه نظر تحليل تحول زبان فارسی و گويش ها اين کار ضرورتی بسيار دارد. در متون فقه حنفی در خراسان بزرگ و فرارود شايد در آنچه تاکنون چاپ شده و يا هنوز خطی است بتوان به اندازه چند جلد پر برگ نقل های فارسی در ميان فتاوی و استفتائات پيدا کرد. صاحب همتی بايد.

يکی از کارهای ضروری در حوزه زبان فارسی و تاريخ آن اين است که تمامی مواردی که در کتاب های لغت عرب از تراث قديم از کلمه ای فارسی سخن رفته در يک مجموعه گرد آيد. از اصلاح المنطق ابن سکيت گرفته تا المحيط صاحب بن عباد؛ از جمهرة اللغه ابن دريد گرفته تا تهذيب اللغه ازهری و صحاح جوهری و مقاييس اللغه ابن فارس و ديوان الأدب فارابی.

بيشتر اصحاب کتاب های کهن لغت عربی ايرانی بوده اند و زبان اولشان فارسی. کتاب های آنها منبع مهم زبان و ادب فارسی است و آينه تحول زبانی. صاحب همتی بايد.