ابو حيان توحيدی معاصر شيخ صدوق بود و زمانی که در ری در خدمت ابن العميد و بعدا صاحب بن عباد بود با شيخ صدوق آشنا شد. او در چند کتاب از شيخ صدوق ياد کرده. در اين ميان توصيف او از شيخ صدوق در البصائر والذخائر حائز اهميت است: "قال جعفر بن محمد عليهما السلام: ما افتقرت كفٌّ تختّمت بفيروزج، وتفسيره ظفر؛ هكذا قال أبو جعفر ابن بابويه، وما لحقت شيخاً أكبر منه ولا أطول باعاً في العلم، وما أدري كيف حقيقة هذا، وللرافضة أخبار كثيرة يروونها عن جعفر بن محمد عليه السلام لم يقلها قط، ولا محصول لها، ولا فائدة معها، ولا حقيقة لشيءٍ منها، ومتى رددتها عليهم غضبوا وشنعوا وقالوا: أنت رديْ الدين ولهذا تردّ على الصادقين. "
ابو حيان به دلائل مختلف با شيعيان دشمنی داشت؛ شايد مهمترين آن سابقه همکاری اش با دو وزير ابن العميد و صاحب بن عباد بود که می دانیم دل خوشی از آن دو نداشت. ابو حیان با علم کلام هم سخت مخالف بود و این به دلیل گرایش او به فلسفه بود. شيعيان در دوره او بيشتر مشی کلامی داشتند. خود بزرگ بینی او هم مزید بر علت بود تا از ابن بابویه با تعابیر بلند و شایسته ای یاد نکند. با این وصف اینجا می بینید که درباره شیخ صدوق می گويد: "وما لحقت شيخاً أكبر منه ولا أطول باعاً في العلم".
اين از آن جهت اهميت دارد که ديده شده برخی جايگاه علمی شيخ صدوق را آنطور که شايسته اوست مورد توجه قرار نمی دهند.
به جز فهرست ابن نديم (که البته شيعی مذهب بود) که کهنترين سند خارج از سنت حدیثی شیعه است که از ابن بابویه یاد کرده ابو حیان احتمالا کهنترین منبعی است از غير شيعيان که به طور مستقل از او نام برده و مطالبی از وی نقل کرده است.
اين نکته را هم به مناسبت اينجا بگويم که سليمان ابراهيم آتش در مقدمه چاپ مجموعه ای از آثار ابو عبد الرحمان سلمي، صوفی معروف خراسان از شيخ صدوق در شمار مشايخ او ياد کرده. در ذهنم هست جایی روايت سلمي از صدوق را ديده ام اما امروز هرچه فکر کردم به خاطر نياوردم. احتمالا اين محقق خطا کرده. بايد بررسی بيشتری شود.
يكشنبه ۴ دي ۱۴۰۱ ساعت ۴:۵۱
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .