خواجه نصیر اگر مهمترین دانشمند تمام ادوار تاریخ ایران نباشد که به نظر من هست شایسته است تنها در کنار دو نام ابن سینا و ابو ریحان، هر سه به عنوان دانشمندترین علمای ایران در تاریخ نامش بر فراز نشیند. حسين معصومی همدانی وقتی نوشت که به يک اعتبار خواجه نصير آخرين دانشمند بزرگ تاريخ جهان اسلام است. حق با او بود. متأسفانه ما تاکنون تلاش قابل توجهی برای شناخت و شناسایی او نکرده ایم. کدام دانشمندی را می شناسید که در تمامی این علوم نوشته های درجه یک داشته باشد: کلام، فلسفه و منطق، ریاضیات (حساب و هندسه و مثلثات)، هیئت، احکام نجوم، فیزیک، میکانیک، نورشناسی، طب، کانی شناسی و جواهر شناسی، اخلاق، فقه (و نکاتی در اصول فقه)، آداب مملکت داری و انديشه سياسی و حتی تاریخنگاری. آدمی با دو تجربه متفاوت و سهمگین همکاری سیاسی و علمی با دو حکومت نزاریان و مغولان و حتی در مقام وزیر و مشاور و مذاکره کننده سیاسی . مؤسس یکی از مهمترین مراکز علمی و فلسفی تاریخ اسلام و جهان تا ما قبل عصر جدید، یعنی رصدخانه مراغه با مدیریت محاسبات دقیق نجومی و صدها شاگرد و استاد و همکار دانشگاهی و تأسیس یکی از بزرگترین کتابخانه های عصر قدیم. بسیاری از نسخه های خطی مراغه بعدها سر از کتابخانه های عثمانی و امروز ترکیه درآورد. من با اطمینان و با اطلاع می گویم که اگر نبود تلاش های خواجه در گرداوری نسخه های خطی به ویژه در علوم فلسفی و دانش های دقیقه امروزه از بسیاری از این آثار ما هیچ نسخه ای در اختیار نداشتیم. نهضت بازنویسی و کتابت نسخه ها و تحریر نویسی برای آثار علمی یونانی از مهمترین خدمات خواجه طوسی است. سهم مهم او در اداره هولاکو خان و تدبیر سیاسی وی در جهت مصالح عالیه دار الاسلام و به ویژه تلاش برای احیای سیاسی و وحدت سرزمینی ایران و استقلال از نظام سیاسی خلیفگان بغداد جای هیچ تردیدی ندارد. او سهم مهمی در احیای زبان فارسی و به ویژه زبان علمی آن داشت. احیای خردگرایی اسلامی مدیون شخصیت خواجه است. خواجه نصیر طوسی، دانشمند امامی مذهب، گوهر گرانبهایی است که گشودگی فرهنگی ایرانی و شیعی را نمایندگی می کند.