آرشیو
آمار بازدید
بازدیدکنندگان تا کنون : ۱٫۹۸۲٫۴۱۵ نفر
بازدیدکنندگان امروز : ۸۶۲ نفر
تعداد یادداشت ها : ۲٫۰۸۴
بازدید از این یادداشت : ۴۳

پر بازدیدترین یادداشت ها :


غزالی هنوز استادش امام الحرمين جوينی در قيد حيات بود که خلاصه آموزش های اصولی خود که وی را برای استادی در نظاميه شايسته نشان می داد نوشت. اين نوشته در واقع خلاصه ای بود از آنچه نزد استادش امام الحرمين خوانده بود و البته علاوه بر آنکه سخنان استاد را در درس هايش ارائه می داد گاهی نظرات خودش را هم بازتاب می داد. غزالی اين خلاصه را المنخول من تعليق الأصول نام گذاشت. "تعليق" معانی متعددی دارد. در آنچه در يادداشت های آينده خواهيم نوشت معانی مختلف و تحول معنایی آنها و ارتباطشان را بررسی خواهيم کرد. تعليق در اين پيش زمينه به معنای حاصل دروسی است که استاد و يا شاگرد از مجموعه دروس فقهی و يا اصولی خود در زمينه مهمترين مسائل مطرح در فقه و يا اصول ایراد و مورد بررسی قرار می دهد. در اين چارچوب تعليق می بايست شامل بحث از "مذهب" و همچنين "خلاف" و استدلال هر طرف و پاسخ به نظر مخالف باشد. علت نامگذاری آن به "تعليق" به اين دليل است که اين مطالب در طی دروس ارائه می شود و بايد توسط شاگردان هر استادی يادداشت برداری و مکتوب شود؛ درست همانند آنچه بعدها در سنت شيعی به آن "تقريرات" می گويند. اين شاگردان به نوبه خود در مقام استاد از اين "تعليق" ها بهره می برند و به عناوين مسائل آن می افزايند و خلافات را در حد گسترده تری بيان می کنند. اين چنين است که استاد هم در واقع از خود "تعليق"ی بر پايه تعليقی که در دوران شاگردی فراهم کرده از نو فراهم می کند که توسط شاگردان از نو مکتوب و ضبط می شود. البته گاهی هم "تعليق" ها را استادان خود می نوشتند و بعد در مجلس درس همان را می خواندند و ارائه می کردند؛ به اين ترتيب که استاد پيش از هر جلسه بحث خود را مکتوب می کرد و آنگاه همان را در درس روزانه ارائه می کرد. اين شيوه ای است که گاهی در سنت های شيعی تدريس تا همينک برقرار است.
"تعليق" ها عموما برای استفاده شخصی بود و در ضمن دروس القا می شد و شاگردان هم "تعليق" ها را فراهم می کردند تا بعد از آن در تدريس خود بهره ببرند. اين "تعليق" ها به همين دليل حالت تصنيف نداشتند و بنابراين به ندرت متن آنها باقی مانده است. در واقع اين ها متن هایی بودند به عنوان سرمايه علمی تدريس و جلسات درس استادان. در سنت شيعی هم سنت تقرير نويسی در فقه و اصول که از دوران شاگردان وحيد بهبهانی آغاز شده معمولا برای بهره وری شخصی استادان در مقام تدريس خارج فقه و اصول و تقرير نويسی آن مطالب در صورتی نو از سوی شاگردان به کار می آمد. برخلاف پنجاه شصت سال اخير عموما تقريرات منتشر نمی شدند.

سنت "تعليق" در فقه اهل سنت همزمان برای منظور مهم ديگری هم بسيار کارآمد بود: تحديد و تعيين دقيق فروع فقهی و تکثير آنها به منظور ارائه بحث های خلاف در ذيل هر مسئله فقهی. بنابراين ملاک اين بود که يک فقيه برای رسيدن به مقام افتاء و يا تدريس "مذهب" بايد همه اين مسائل که در "تعليق" ها آمده را به درستی بداند و بتواند "خلاف" و "جدل" آنها را به بحث بگذارد. در واقع کارکردی شبيه کتاب هایی مانند عروه در فقه شيعی که در آن مسائل فروع تنظيم و دسته بندی می شد.

در اينجا خاتمه غزالي را نقل می کنم در کتاب المنخولش (ص ۶۱۸) تا با اين ادبيات بيشتر آشنا شويم:

... وهو تمام المنخول من تعليق الاصول بعد حذف الفضول وتحقيق كل مسألة بماهية العقول مع الاقلاع عن التطويل والتزام ما فيه شفاء الغليل والاقتصار على ما ذكره امام الحرمين رحمه الله في تعاليقه من غير تبديل وتزييد في المعنى وتعليل سوى تكلف في تهذيب كل كتاب بتقسيم فصول وتبويب ابواب روما لتسهيل المطالعة عند مسيس الحاجة إلى المراجعة والله أعلم بالصواب.
چهارشنبه ۲۲ تير ۱۴۰۱ ساعت ۱۰:۴۰
نظرات



نمایش ایمیل به مخاطبین





نمایش نظر در سایت