در سال های اخير برخی از نويسندگان وطنی و گاه با سر و صدای بسیار کتاب هایی درباره تاريخ مسيحيت و کليسا در غرب قرون وسطا و رنسانس نوشتند که مورد اقبال و توجه خوانندگان فارسی زبان واقع شد. البته اين نوع نوشته ها طبعا حاوی نکته جديدی نيستند. تحقيقات درباره اين موضوعات عمری بلند در نهادهای آکادميک غربی دارد. کافی است در محله های زيبای لاتينی پاريس قدم بزنيد تا در پيشخوان کتابفروشی های به خاطر ماندنی اين شهر روزانه چند کتاب تازه درباره اين موضوعات ببينيد؛ درباره تاريخ مسيحيت، مناسبات کليسا و حکومت ها، مبانی الهياتی قدرت پاپ ها، مبانی فلسفی و الهياتی مناسبات دين و دولت در عصر ما قبل رنسانس و انقلاب فرانسه، نظريات الهی دانان غربی درباره ولايت پاپ ها و ... صدها محقق برجسته در غرب و با بهره گيری از منابع کهن لاتینی و غير لاتينی درباره اين موضوعات قلم زده اند و همچنان فعالند. در همين پاريس چندين دانشکده و مدرسه مطالعات و آموزش عالی الهيات کليسایی و مسيحی وجود دارد که يک کدامش را هم ما در ايران نداريم. بسياری از آثار قديم و کمیاب و نسخه های خطی مسیحی را ورق به ورق خوانده اند و درباره اين مطالب اسناد را منتشر کرده اند. من خود ساليانی پيش اين توفيق را داشتم که دو هفته ای در بخش نسخه های خطی کتابخانه واتيکان روی نسخه های خطی اسلامی کار کنم. آنجا در آن فاصله زمانی شايد من تنها کسی بودم که نسخه های عربی را برای خواندن سفارش می داد. انبوه مراجعه کنندگان طالب علمان و دانش آموختگان کليسا و يا دانشکده های الهيات مسیحی بودند. برای نوشتن درباره اين موضوعات ما هنوز در ايران منابع و مقدمات لازم را کسب نکرده ايم. چرا تأليف؟ به جای آن ترجمه کنيد. ترجمه کتاب ها و تحقيقات اصلی بسيار مفيدتر است تا تأليف کتاب هایی که تنها جمع و تلفيقند.