دوران قاجار و به ویژه عصر ناصری دوران شکوفایی و رشد بی سابقه چاپ کتاب در ایران است. هزاران کتاب در موضوعات مختلف به صورت سنگی چاپ شد. در سال های اخیر تلاش های خوبی برای گردآوری و دیجیتالی کردن مجموعه آثار چاپ سنگی دوره قاجار در ایران و جاهای دیگر صورت گرفته. تاکنون تحقیقاتی درباره تحلیل این آثار منتشر شده اما هنوز جای چندین کتاب و رساله دکتری و برگزاری چندین کنفرانس و وورکشاپ در این زمینه هست. تحلیل پراکندگی موضوعات و نویسندگان و کیفیت نشر و ناشران و واقفانی که هزینه چاپ کتاب ها را می داده اند و بسیاری موضوعات دیگر قابلیت بحث و بررسی و مطالعه دارد. از روی موضوعات این کتاب ها می توان فضای مذهبی و اجتماعی و سیاسی و اخلاقی عصر قاجار را بازشناخت. برخی از کتاب های چاپ شده دوره قاجار به ویژه آنهایی که زیر نظر علمای طراز اول پایتخت صورت می گرفت از حیث دقت بر بسیاری از کتاب های چاپ حروفی بعدی که حتی در قاهره انجام شده امتیاز دارد. نمونه اش شفای چاپ سنگی است در مقایسه با چاپ قاهره. این چاپ ها ویژگی دیگری هم داشت و آن اینکه معمولا حواشی بسیار خوبی را هم بر کتاب ها ضمیمه داشت. مثلا آثار حکمی در طهران زیر نظر حکمایی مانند مرحوم آقا علی مدرس و یا مرحوم سید الحکمای جلوه منتشر می شد.

نفوذ اجتماعی و ثروت مانند خیلی نمونه های دیگر چنانکه امروزه هم در ایران شاهد آن هستیم عامل بسیار مؤثری بود برای انتشار چاپ سنگی کتاب هایی که شاید آنچنانکه باید ارزش چاپ نداشت. به هرحال همه نویسندگاه توانایی چاپ آثارشان را نداشتند. از سده نوزدهم ایران هزاران نسخه خطی در علوم مختلف ادبی و مذهبی و تاریخ و ادبیات و غیره باقی است که نه آن زمان توفیق انتشار پیدا کردند و نه بعدها ضرورتی در انتشار آن آثار دیده شده. خیلی از این کتاب ها بیشتر در قالب حاشیه و تعلیقه بر آثار ادبی و درسی و فقهی و اصولی است. تعداد زیادی هم کتاب از آن دوره داریم که در واقع ترجمه فارسی کتاب های مذهبی است در حدیث و مصایب و مناقب و از این قبیل. فرهنگ دوران قاجار را می توان در آینه این کتاب ها دید.

آقا نجفی معروف اصفهان که نیایش مرحوم صاحب حاشیه عالم بزرگی به ویژه در علم اصول بود و از جهت همو هم خاندانش در اصفهان در سده نوزدهم شهرت و اعتبار و نفوذ و ثروت زیادی داشتند آثار بسیاری در دوره ناصری منتشر کرد که به دهها کتاب بالغ است. البته همه آثارش هم تاکنون منتشر نشده. بیشتر این کتاب ها یا ترجمه آثار عربی است و یا جمع و تلفیقی است از آثار دیگران. در بسیاری موارد هم کتاب هایی است که گرچه به نام او منتشر شد اما تألیف او نبود و در واقع یا به درخواست او نوشته شده بود و یا حتی گاهی کتاب های دیگران و حتی از علمای گذشته به نام او در این دوران منتشر شد. این مطلب را استاد ما مرحوم آقای روضاتی که خود به این خاندان منسوب بود در حواشی ذریعه مکرر نوشته اند و قبل از او مرحوم معلم حبیب آبادی نیز که خود با آقا نجفی مرتبط بود بدین نکته تصریح کرده. دیگران هم درباره آثار آقا نجفی همین قبیل اظهارات را کم و بیش داشته اند. خوب است کسی در این زمینه تحقیق جامعی بکند و درباره تک تک کتاب هایی که به نام آقا نجفی در این دوران منتشر شده بررسی و مطالعه کند. نمونه دیگر در دوران ناصری آثار منسوب به مرحوم محمد حسن خان صنیع الدوله معروف به اعتماد السلطنه، وزیر انطباعات عهد ناصری (پدرش حاج علی خان قاتل معروف مرحوم امیر کبیر بود) است که گفته می شود بیشتر آنها تألیفات دیگرانی بود که زیر نظر او و با حمایت مالی او آن آثار را نوشته اند، مانند کتاب المآثر والآثار و برخی آثار دیگر.

در دوران خودمان هم کم نیستند دوره های چند ده جلدی در موضوعات مختلف که طبیعتی مشابه دارند.