چرا به تفکر و میراث معتزله اهمیت باید داد؟ جواب ساده و کوتاهش این است که میراث معتزله بخشی جدایی ناپذیر از تشیع است. جز یکی دو قرن آغازین مکتب اعتزالی قرنها این تشیع بود که میراث عقلی معتزله را حفظ کرد و چنان با آن آمیخته شد که در واقع به طور حداکثری این شیعیان بودند که معتزلی بودند و این معتزلیان بودند که در شمار شیعیان بودند. بنابراین وقتی از حفظ میراث معتزله سخن می گوییم یعنی حفظ میراث تشیع. هزار سال و بل بیش زیدیان یمن و ایران تفکر و کلام معتزلی را حفظ کردند. امروزه بیشتر آنچه زیدیه دارند وابسته به تفکر معتزلی آنان است. شیعیان امامی هم از دوران نوبختی ها میراث معتزله را بخشی از میراث خود قلمداد کردند. خردگرایی در اسلام را شیعیان با شناسنامه و هویت اهل عدل و توحید بودن همواره زنده نگاه داشتند. اگر گفته می شود شیعیان معتزلی مشربند این به معنی اخذ و اقتباس نیست. اصلا از یک دوره ای هویت شیعی و معتزلی کم و بیش یکی شد، حال چه زیدی و چه امامی.

زیدیه بخشی جداناشدنی از تاریخ تشیعند. قرن ها امامیه و زیدیه میراث مشترک داشته اند. بخش اعظم این اشتراکات تفکرات معتزلی هر دو مکتب بوده است. در ری سده ششم قمری ارتباطات میان زیدیه و امامیه بسی قوی بوده است. در عراق هم همینطور. ابن عقده محدثی زیدی است اما خود همزمان یکی از مهمترین راویان حدیث امامان شیعه امامیه است. این ارتباطات قرن ها ادامه داشته است.

امروزه در جهان اسلام سه تفکر اصلی وجود دارد: تفکر وهابی و سلفی گرا که تمدن ستیز است و با هر گونه تفکر و بنیاد خردگرایی مخالفت می کند. تفکر اشعری (و ماتریدی) که با تصوف هم گره خورده است. این مکتب درست است که با مبانی معتزله مخالف است اما نظر ورزی معتزلی را از معتزلیان در سطحی از مباحث الهیاتش به میراث برده است. و سومین، مکتب تشیع است که مکتب اهل بیت است و قرن هاست علمای آن تعالیم امامان شیعه (امامی و زیدی) را در پرتو تعالیم و مکتب معتزله فهمیده اند و شعارشان حسن و قبح عقلی و ذاتی است. آنان میراثبران حقیقی معتزله و بل خود نمایندگان واقعی این مکتب برای قرن ها بوده اند. حفظ میراث معتزله حفظ میراث تشیع است. باید برای حفظ میراث نوبختی ها و شیخ مفیدها و شریف مرتضی ها و حمصی ها و علامه ها و قاضی جعفرها و رصاص ها و ابن مرتضی ها تلاش کرد. راه مقابله با سلفی گری افراطی بازگشت به تعالیم خردگرایانه شیعه و معتزله است.