آرشیو
آمار بازدید
بازدیدکنندگان تا کنون : ۲٫۰۴۳٫۵۰۲ نفر
بازدیدکنندگان امروز : ۷۲ نفر
تعداد یادداشت ها : ۲٫۰۸۵
بازدید از این یادداشت : ۲۴۷

پر بازدیدترین یادداشت ها :
قاضی عبد الجبار همدانی کتابی داشته است به نام شرح کشف الأغراض که آن را به تصریح خودش در زمانی میان سال های ۳۶۰ تا ۳۸۰ ق املاء و تحریر کرده بوده است. شاید از عبارت همو در جایی که از این کتابش با عنوان شرح کشف الأعراض (کذا فی المتن) یاد کرده معلوم شود که قبل از این کتاب او تحریر کتاب دیگری از آثارش با عنوان کتاب الاعتماد (برای این کتاب، نیز نک: المغنی، ج ۹، ص ۱۴۷؛ ج ۱۲، ص ۸۷) را هم سامانی داده بوده است (نک: قاضی عبد الجبار، المغنی، جلد بیستم، قسمت دوم، ص ۲۵۷ تا ۲۵۸). از این کتاب حاکم جشمی هم نام برده با عنوان شرح الأعراض (نک: فضل الاعتزال، ص ۳۶۸). به احتمال بسیار زیاد عبد الجبار این کتاب را در ری نوشته بوده؛ زمانی که عبد الجبار منصب قاضی القضاتی ری را داشته است (می دانیم که او در سال ۳۶۷ ق برای این منصب انتخاب شد). سبب اینکه این نکته اهمیت دارد این است که چنانکه خواهیم دید این کتاب ظاهراً شرحی بر کتابی از صاحب بن عباد با عنوان کشف الأغراض است و قاضی عبد الجبار در واقع با این کار می خواسته خدمتی به سرور خود کند.
از دیگر سو باید تذکر داد که ابن متویه در کتاب التذکره خود به این کتاب قاضی عبد الجبار ارجاع می دهد. او نام کتاب را بدین قرار گزارش کرده: شرح کشف الأغراض عن الأعراض (نک: ابن متویه، ج ۱، ص ۱۸۱). جالب است بدانیم که علامه حلی نقلی از این کتاب عبد الجبار در نهایه المرام خود دارد اما از مطلب نقل شده معلوم است که منبع واسطه او کتاب تذکره ابن متویه بوده و نه مستقیماً کتاب قاضی عبد الجبار ( نک: ج اول، ص ۵۸۰).

ویلفرد مادلونگ و زابینه اشمیتکه به تازگی دو متن از صاحب بن عباد منتشر کرده اند که متن های مهمی اند. هر دو متن بر اساس نسخه های سنت قرائیم منتشر شده اند. دومین متن کتاب که بر اساس دو نسخه به چاپ رسیده در واقع شرحی است بر یک متن از صاحب بن عباد. نامی از مؤلف شرح در نسخه های کتاب ذکر نشده اما روشن است که نویسنده قاضی عبد الجبار است. او در مطاوی این شرح از دو کتاب دیگر خود یکی کتاب الاعتماد که از ان قبلاً نام بردیم یاد می کند و همچنین از کتاب المنع والتمانع که می دانیم اثر بسیار معروفی است از قاضی عبد الجبار که از آن هم دو نسخه ناقص در همین سنت در دست است (نک متن محقق کتاب به وسیله مادلونگ و اشمیتکه، چاپ بریل، ۲۰۱۶، ص ۶۹ و ۷۳ متن عربی). از متن این کتاب دوم به روشنی پیداست که این کتاب بر خلاف متن اولی که در این مجموعه آمده و می بایست کتاب نهج السبیل فی الأصول صاحب بن عباد باشد کتاب جامعی در علم کلام نیست و شامل همه ابواب نمی شده و فقط ابواب مربوط به اعراض را شامل می شده است (در نسخه سومی هم که محققان احتمال می دهند بخشی از همین متن دوم باشد و آنها به دلیل مشکلات نسخه آن را تصحیح و منتشر نکرده اند باز بحث از اعراض است و نه ابواب دیگر). من احتمال قوی می دهم این متن که توسط محققان به چاپ رسیده در واقع متن کتاب شرح کشف الأغراض عن الأعراض قاضی عبد الجبار باشد. بدین ترتیب متن اصلی که قاضی آن را شرح کرده باید عنوانش کشف الأغراض عن الأعراض بوده باشد. از این کتاب البته در منابع شرح حالی صاحب بن عباد نامی برده نشده اما به هر حال از کتاب موجود مسلم است که متنی که قاضی عبد الجبار شرح کرده از صاحب بن عباد است. می دانیم از او رساله ای هم به نام الکشف عن مساویء شعر المتنبی باقی مانده است.
چهارشنبه ۱۳ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۱۱:۰۵
نظرات



نمایش ایمیل به مخاطبین





نمایش نظر در سایت