نمی دانم دقيقا چه سالی بود اما اوائل دهه هفتاد شمسی بود که به پيشنهاد آقای بجنوردی، رياست مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، و به همراه دوست دانشمندم آقای بهراميان سفری کرديم به کرمان برای بررسی نسخه های خطی کتابخانه شيخيان اين شهر. اين کتابخانه ارزشمند که ميراث عالمان طائفه شيخی را در بر دارد، از کتابخانه هايی بود که تا آن زمان تلاشی برای فهرستنگاری نسخه های خطی آن صورت نپذيرفته بود. کتابخانه علاوه بر چندين هزار کتاب چاپی، شايد حدود سه هزار نسخه خطی آن زمان داشت و الآن نمی دانم در چه وضعيتی است. در ديدار دوم از اين کتابخانه که چند روزی به طول انجاميد، سياهه ای از نسخه های خطی آنجا فراهم کردم که خود دفتری شد که هنوز آن را به چاپ نرسانده ام. همان زمان به لطف جناب آقای ابراهيمی مسئول کتابخانه و به درخواست ما زمينه ای فراهم شد برای عکسبرداری از مجموعه نسخه های خطی آنجا که بعد از يک سالی شايد همه آن عکسها به کتابخانه دائرة المعارف بزرگ اسلامی منتقل گرديد. بعدها هم فهرستی از اين مجموعه توسط آقای احمد منزوی منتشر شد. در سفر سوم به کرمان يک سالی بعد، به طور خاص با اين هدف کتابخانه را مجددا مورد بررسی قرار دادم تا کتابهای کهن حديثی و يا با گرايشات اخباری آنجا را مورد بررسی قرار دهم. خاصه که آن زمان پروژه ای با محقق دانشمند آقای حسين درگاهی آغاز کرده بوديم برای تصحيح دوره آثار شيخ صدوق. در آن سفر آقای ابراهيمی لطف کردند و مجموعه ای از نسخه های خطی کتابهای سيد عبد الله شبر و از آن جمله مجلدات تقريبا کامل جامع المعارف والأحکام را که چندين جلد آن به خط خود مرحوم شبّر در آنجا موجود است (به دليل مناسباتی که ميان شبر و خاندانش با شيخيان وجود داشته) برای من فراهم کردند. از کتابهای ديگر مرحوم شبّر هم باز چند تايی در اين کتابخانه هست که عکس همه آنها را دريافت کردم. از شمار نسخه های خوب اين کتابخانه نسخه ای است از کتاب الشجرة المبارکة منسوب به فخر رازي که تنها بر اساس يک نسخه خطی استانبول چاپ شده و آنجا نسخه ای ديگر از اين کتاب هست به نام بحر الأنساب و با اين تمايز و اهميت که در نسخه چاپی مقدمه نويسنده افتاده است، در حالی که در نسخه خطی اين کتابخانه مقدمه بلند و چند صفحه ای نويسنده ديده می شود. آن وقت آقای ابراهيمی عکس اين کتاب را هم لطف کردند (برای بحثی درباره انتساب کتاب الشجرة، نک: مقاله من در همين موضوع در همين سايت؛ بر اساس اين نسخه دوم مقاله ديگری در همين موضوع در آينده نزديک منتشر خواهم کرد). باز چنانکه به خاطر دارم، از نسخه های جالب توجه اين کتابخانه نسخه ای کهن از غريب الحديث عبد اللطيف بغدادي بود؛ کما اينکه نسخه ای از کتاب الصفين نصر بن مزاحم که البته اين يکی نسخه ای متأخر بود. برخی از آثار نصيريان و شيعيان غالی که عمدتا منابع آنان مورد توجه مشايخ شيخيه بوده است نيز در اين کتابخانه موجود است و از جمله نسخه ای از الهداية الکبری. از نسخه های ديگر و جالب توجه اين کتابخانه نسخه ای کهن و گويا کهنترين نسخه خطی کتاب المحتضر حسن بن سليمان الحلي بود که عکسی از آن را آقای ابراهيمی به لطف عنايت کردند و بنا بود که آقای درگاهی آنرا منتشر کند که نمی دانم عاقبت آن به کجا رسيد. اين نسخه تمايزهايی با نسخه های ديگر کتاب المحتضر داشت که بايد در چاپ اين کتاب مورد توجه قرار گيرد (از کتاب المحتضر نسخه ای هم نسبتا متأخر در کتابخانه سپهسالار هست که عکسی از آن را در تهران داشتم؛ همچنين بايد ياد کرد از نسخه کتابخانه مرحوم محدث ارموی. چنانکه در مقاله مربوط به حسن بن سليمان الحلي در همين سايت نوشته ام ميان نسخه های کتابهای مختلف منسوب به او خلطهايی صورت گرفته که سبب آن را هم در آن مقاله توضيح داده ام. شنيده ام که در قم اخيرا تفضيل الأئمة او را چاپ کرده اند. پانزده سالی پيشتر يکی از فضلای قم کتاب تفضيل را بر اساس يک نسخه آن ماشين نويسی کرده بود و من همان وقت بدو پيشنهاد کردم تا نسخه خود را با نسخه دانشگاه هم مقابله کند. نمی دانم نسخه ای که خود او استفاده کرده بود از کجا بود). باز گردم به موضوع اين يادداشت: در کتابخانه ابراهيمی البته مهمترين نسخه ها، نسخه های خطی آثار متعدد شيخ احمد احسايی و اخلاف او و به ويژه مشايخ دوران کرمان است؛ عمدتا به خط نويسندگان آنها. واقع اين است که بر اساس نسخه های خطی اين کتابخانه می توان منابع انديشه و آثار دست کم مشايخ کرمانی شيخيه را به درستی دريافت و مورد مطالعه قرار داد؛ بخشی کتابهای حديثی شيعی و نيز قسمتی نسخه های کتابهای حکمی و فلسفی که در انديشه شيخيان البته تأثيری تمام داشته است. دوره بزرگی هم در تفسير روايی قرآن در اين کتابخانه هست از يکی از رجال متأخر آنان که هنوز به چاپ نرسيده و شايد حدود پنجاه جلدی بود. به هر حال اين کتابخانه از ذخائر ارزشمند شهر کرمان است که به همت عالمان شيخيه در اين شهر فراهم آمده است و خوشبختانه همينک عکس مجموعه نسبتا کاملی از نسخه های اين کتابخانه در مرکز معزز و علمی دائرة المعارف بزرگ اسلامی نگهداری می شود. انتشار آثار پر تعداد سيد عبدالله شبر مدتی است شتاب بيشتری پيدا کرده است؛ به ويژه در اين ميان بر ناشران و مصححان اين کتابهاست که از مجموعه نسخه های شبر در اين کتابخانه غفلت نورزند؛ خاصه برای تصحيح دوره جامع المعارف والأحکام و نيز شرح مفاتيح ملا محسن فيض او.