کتاب تحریر العقلاء تألیف عالم متقی و فقیه و متکلم برجسته مرحوم شیخ هادی نجم آبادی کتاب بسیار مهمی در نوع خود است. متأسفانه این کتاب تاکنون چنانکه باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته. کتاب در واقع واکنشی است به آشفتگی های مذهبی و فکری و اجتماعی اواخر دوران قاجار به ویژه در پی برآمدن باورهای غالیانه شیخیان و پیامدهای سهمگین برآمده از آن.

متأسفانه در کتاب اندیشه اصلاح دین در ایران با انگیزه هایی که حقیقتش روشن نیست نویسنده با تحریفی که نمی دانم چه اسمی روی آن بگذارم سعی کرده محتوای کتاب را مطابق با آیین ازلی و بابی تفسیر کند و از این زاویه به شخصیت این فقیه و متکلم برجسته شیعی حمله کند. به شیوه تأویل های بارد و تفسیر کلام بما لا یرضی صاحبه عبارات کتاب تحریر العقلاء را به کلی واژگونه فهمیده و عرضه کرده که مرغ پخته را زیر انبوهی از برنج به خنده می آورد. فهم کتاب تحریر العقلاء نیازمند آشنایی دقیق با تفسیر قرآن و حدیث و فقه و کلام و الهیات است و نویسنده کتاب یاد شده را معلوم است با این عوالم کاری نیست. حقیقتا چرا باید چنین متنی را بدون داشتن مقدمات لازم چنین تحریف کرد؟

دیدم به درستی دانشمند اکبر ثبوت بر تفاسیر مضحک این نویسنده در این زمینه ایراد گرفته است. یک چیز را متأسفانه نویسنده ما متوجه نیست: شباهت ها میزان درستی برای تشخیص و تحدید هویت های مذهبی نیست. تمایزهاست که اهمیت دارد. در جایی شیخ هادی نجم آبادی آیه شریفه كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ را نقل و اشاره ای به حدیث بَدَأَ الإِسْلاَمُ غَرِيباً، وَسَيَعُودُ كَمَا بَدَأَ غَرِيباً کرده و بعد گفته: وقت آن است که خداوند عالم عود دهد خلق را چون بدو ایشان و بعد آیاتی نقل می کند در موضوع قیامت. کسی که با الهیات و کلام آشنایی داشته باشد می داند معنای این سخن و نقل این آیات و احادیث چیست اما نویسنده ما به دلیل اینکه نویسندگان آیین بابی در آثارشان از کلمات عود و بدء استفاده کرده اند نتیجه گرفته که شیخ هادی بنابراین ازلی بوده است و طرفه اینکه این مطلب را محکم ترین دلیل خود بر ازلی بودن شیخ دانسته و از همینجا زمینه را برای اتهام زنی های بعدی خود فراهم کرده است. با این شیوه مغالطه ها می توان گفت همه معتزلیان اشعری اند و همه اشعریان شیعی اند و ... گفت: از قیاسش خنده آمد خلق را.