برخلاف ادعای شماری از دلبستگان (و بل هواداران) مکتب معارفی مشهد که درک مطالب مرحوم میرزا مهدی اصفهانی را بسیار مشکل و آن مطالب و مباحث را دارای عمقی نظری می دانند به عنوان آدمی مطلع نسبت به میراث آنان باید عرض کنم ابداً چنین ادعایی درست نیست. اصلاً یکی از مبانی این مکتب این است که معارف الهی اهل بیت از طریق تعلیم و دلالت وجدان و نور عقل مکشوف می شود و به همین دلیل هم میرزای اصفهانی بخشی از درس های خود را برای عموم مردم و حتی طبقات اهل کسب مشهد القاء می فرموده است. عمده و ملخص مطالب آن مرحوم در کتاب ابواب الهدی قابل دسترسی است و گرچه تفصیلات و شروحی درباره مطالب این کتاب در آثار دیگر آن مرحوم و از جمله معارف القرآن وجود دارد اما کتاب اخیر بیشتر به ذکر استنادات این مباحث پرداخته و مطالب را شرح و بسطی داده است. فهم مطالب ابواب الهدی از نقطه نظر نظری و علمی به هیچ روی مشکل نیست و حتی اگر مطالب عمقی هم داشته باشد باری از متوسط کتاب های کلامی و فلسفی فهمش بسی ساده تر است و این به دلیل ماهیت بحث های معارفی میرزای اصفهانی است که سعی کرده آنها را در قالبی متناسب با معرفت های وجدانی و فطری و البته روایی قرار دهد. در حقیقت کل مباحث میرزا در چند فصل مشخص خلاصه می شود و از جمله معرفت به نور عقل و فطرت و بحث خلقت که در آن بحث عالم نور و خلقت نوری را مطرح کرده و همچنین بحث خلقت از ماده بسیط و حقیقت روح و ذر و وجود و بحث مشیت و علم بلا معلوم و بداء و همچنین مباحث مرتبط با نحوه فعل اختیاری آدمی و تملیک وجود و علم و قدرت. این بحث ها را به بهترین وجه ممکن مرحوم آقای حلبی در دروس فارسی خود القاء فرموده اند. من کتاب های بیان الفرقان و میزان المطالب و توحید الامامیه و تنبیهات مرحوم آقای مروارید و چند کتاب دیگر و از جمله آثار خود میرزا را خوانده ام. عمده مطالب این کتاب ها به صورت بسیار پاکیزه توسط مرحوم آقای حلبی در دروس فارسی به بحث گذاشته شده است. ادعا شده که برخی مباحث آقای حلبی را دیگر شاگردان میرزای اصفهانی قبول نداشته اند. این اگر درست هم باشد به دلیل تحول دیدگاه های خود میرزای اصفهانی است در طول دوران تدریس معارف در مشهد. وانگهی مرحوم آقای حلبی برخلاف میرزای اصفهانی درس مرتب در فلسفه دیده بوده و اصلاً در آغاز به عنوان منتقد به درس میرزا می رفته است. بحث های آقای حلبی در دروس معارف آنجا که به نقد مباحث فلاسفه پرداخته به مراتب قوی تر از حرف های خود میرزاست. بنابراین این ادعا که مطالبی در‌آثار میرزا هست بسی عمیقتر از مطالب آقای حلبی که درکش بر همه هم آسان نیست و یا این ادعا که ناقدان مقصود میرزا را نفهمیده اند مطالب قابل قبول و بل قابل اعتنایی نیست. این قبیل ادعاها معمولا به درد بحث های جدلی می خورد و آگاهان البته اعتنایی به این حرف ها نمی کنند. انتشار آثار میرزا که روند آن شدت گرفته در آینده نزدیک این حقیقت را که اینجا عرض کردم روشنتر خواهد کرد.