در شماره سوم مجله کتاب شيعه (ص 292 تا 293 در حاشيه) يادداشتی درج شده است درباره نسخه ای از کتاب بصائر الدرجات که تاريخ آن 20 شعبان 1048 ق است و کتابت شده در مکه که به ادعای کاتب بر اساس نسخه ای فراهم شده به خط ابراهيم بن أبي الغيث به تاريخ 24 ذي القعده سال 725 ق. ابراهيم بن أبي الغيث بنابر نوشته منقول از او ادعا کرده بوده که نسخه اساس او خود بر اساس نسخه ای کتابت شده بوده با تاريخ 275 ق که بر روی آن خطوط جماعتی از فقهای شهر ري و غير ري ديده می شده است. البته در نسخه حاضر با تاريخ 1048 ق کلمه دويست چندان به درستی نوشته نشده و شايد اشتباهی در اين ميان رخ داده باشد. من متأسفانه تاکنون اين نسخه را نديده ام و خيلی مشتاقم تا بدانم که آيا اين نسخه عيناً همانند نسخه های کبيره بصائر الدرجات است و يا نسخه ای است بر اساس آنچه ادعا می شود که نسخه صغيره اين کتاب قلمداد می شده است. به هر حال يک چيز مسلم است: يا اين نسخه با آنچه همينک با عنوان کتاب بصائر الدرجات می شناسيم از لحاظ نوع تحرير و اندازه آن و ترتيب احاديث و تعداد آنها متفاوت است و يا اينکه عيناً همانند نسخه کبيره چاپی است. اگر نسخه و تحرير متفاوتی باشد بسيار جالب توجه خواهد بود بررسی شود دقيقاً تمايزهای آن با نسخه چاپی چيست و چه مقدار و دقيقاً چه دسته احاديثی در اين تحرير هست که در نسخه کبيره موجود نيست؟ اما اگر نسخه حاضر عيناً همين نسخه کبيره باشد بی ترديد بايد گفت تاريخ 275 ق به عنوان تاريخ نسخه مادر اصلی اين نسخه نادرست است؛ چرا که اساساً تحرير فعلی اين کتاب سالها و بل دست کم ده تا بيست سال بعد از اين تاريخ اصلاً به منصه ظهور رسيده بوده است. من در مطالعه تفصيلی خود درباره ريشه کتاب بصائر الدرجات نشان داده ام که تحرير فعلی اساساً تأليف و تدوين يافته محمد بن الحسن الصفّار نيست و بل نسخه ای است تحرير محمد بن يحيی العطار؛ تازه با اضافاتی پسينتر از ديگران. درباره ريشه انتساب اين اثر به محمد بن الحسن الصفّار و نسبت اين کتاب با بصائر الدرجات تأليف سعد بن عبد الله الأشعري هم در آنجا به تفصيل بحث کرده ام که تاکنون تنها مقدمه اين پژوهش به چاپ رسيده و تاکنون فرصتی برای تحرير نهايی بحث و انتشار آن به دست نياورده ام. در همان مقدمه که در همين سايت دستياب است و نيز در کتاب ماه دين هم به چاپ رسيده البته کلياتی درباره آنچه بدان رسيده ام را خلاصه وار گفته ام.
دوشنبه ۱۴ اسفند ۱۳۹۱ ساعت ۱:۰۶
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .