آقا بزرگ تهراني در الذريعة (22/121)، کتابی کلامی را از يک نويسنده بيهقي معرفی می کند که در آن نويسنده از هم شهری خود، فريد خراسان ابن فندق و کتاب معارج نهج البلاغة او نقل می کرده است. نسخه کتاب که در کتابخانه شيخ محمد سماوي بوده، در 14 ربيع الثاني 799ق کتابت شده بوده است. اين کتاب در دو جزء، جزء اول در الهيات و جزء دوم در نبوات و شايد ساير مباحث کلامی مانند امامت بوده است. آقا بزرگ متأسفانه توضيح ديگری درباره اين کتاب ارائه نمی دهد؛ اما از آنکه آنرا در الذريعة نام برده روشن می شود که کتاب از ديدگاه او متعلق به نويسنده ای امامی مذهب بوده است. نسخه کتاب البته از آغاز و انجام ناقص بوده و ظاهرا آقا بزرگ اطلاعی ديگر درباره اين نويسنده نداشته و نام نويسنده را هم بر اساس نسخه خطی ارائه کرده بوده است. از ترتيب ابوابی که آقا بزرگ از کتاب به دست داده معلوم می شود که کتاب پيش از عصر خواجه نصير طوسي نوشته شده بوده، چرا که الگوی تأليفات کلامی دوره پيش از خواجه را بيشتر نمايندگی می کند. کتابهای کلامی دوران پس از خواجه عموما شامل برخی ابواب کلامی دوران پيش از آن نمی شده و ابواب کلامی در سياق متأثر از مباحث الهيات بالمعنی الأعم در فلسفه و نيز الگوی فخر رازي تنظيم می شده اند. به هر حال آقا بزرگ نويسنده را "الامام فريد الدين محمد بن الحسن بن على البيهقى" معرفی می کند. عجالتا چيزی درباره اين شخص به خاطر ندارم. يک رساله کوتاه اعتقادی از يک بيهقی را که به فارسی است از قرن هشتم قمري، استاد دانشمند دکتر حسين مدرسي سالها پيش در محيط ادب منتشر کرده اند که مؤلف ناشناخته اش چنين وصف شده : "الشیخ السعید العلامة فرید الدین محمد بن المحسن البیهقی رحمه الله" و کتابش بدين نام: کتاب الکافی فی التوحید والنبوة والامامة (نک: «رساله المختصر الکافی فی الکلام»، متن کلامی شيعی از قرن هفتم و هشتم، با معرفی و تصحيح حسين مدرسی طباطبايی، محيط ادب، به کوشش حبيب يغمايی، سيد جعفر شهيدی، محمد ابراهيم باستانی پاريزی و ايرج افشار، انتشارات دبيرخانه هيئت امنای کتابخانه های عمومی کشور ـ تهران، 1358 ش.، ص 165؛ همين رساله را محقق محترم آقای محمد رضا انصاری قمی نيز منتشر کرده اند، در ميراث اسلامی ايران). آيا اين هر دو مؤلف يکی هستند؟ پرسشی است که نمی توان با اطلاعات موجود به آن پاسخ داد.
در اينجا عين عبارت آقا بزرگ نقل می شود:
الذريعة - آقا بزرگ الطهراني ج 22 ص 121
المقنع في الاصول للامام فريد الدين محمد بن الحسن بن على البيهقى ينقل فيه عن " شرح نهج البلاغة " لفريد خراسان أبي الحسن علي بن أبى القاسم زيد البيهقى الذي توفى سنة 565 وهو في جزئين : أولهما الالهيات ، التوحيد وصفاته ، الموجود من أوله باب انه تعالى قادر على القبيح إلى تمام ثلاثين بابا أواخرها باب الآجال ، باب الارزاق ، باب الاسعار والجزء الثاني في النبوات إلى أربعة عشر بابا والنسخة ناقص الاول والآخر بخط نظام بن على بن الحسين الاستراباى ، فرغ من الكتابة ( 14 ع 2 / 799 ) في مكتبة الشيخ محمد السماوي.
می دانيم که دست کم بخشی از کتابخانه سماوي به کوشش مرحوم محمد رشتي به کتابخانه آية الله حکيم در نجف منتقل شد.