الآن دست کم دو قرنی می شود که در حوزه های علمی دینی تشیع متن درس های فقه و اصول استادان در هیئت "تقريرات" دروس که به کوشش شاگردان تحریر می شود آينه ای است از بحث های سنت های مدرسی. در سده های پنجم به بعد در میان اهل سنت در دایره دانش های فقه و خلاف و جدل و اصول فقه خاصتاً اين ادبيات "تعليق" بود که کار تقریرات را می کرد. استاد تعلیق گویی می کرد و شاگردان آن را تحرير می کردند. و آن شاگردان به نوبه خود همان متن ها را که تعليق خوانده می شد برای متن درس های خود به شاگردانشان استفاده می کردند. متن تعليق ها گاهی پيش از درس توسط خود استاد نوشته و صرفا در هنگام تدريس القاء می شد و گاه شاگردان در مجلس درس استاد آن را تحرير می کردند. از این تعلیق ها صدها نمونه در تاریخ به ويژه از بغداد می شناسیم. در سال های اخیر برخی از آنها منتشر شده. آينه ای است از انديشه و نظام آموزشی قرون ميانه اسلامی. قبلا درباره سنت "تعليق" در همين کانال نوشته ام.