آرشیو
آمار بازدید
بازدیدکنندگان تا کنون : ۲٫۰۳۵٫۵۴۳ نفر
بازدیدکنندگان امروز : ۱۴۳ نفر
تعداد یادداشت ها : ۲٫۰۸۵
بازدید از این یادداشت : ۱٫۲۲۱

پر بازدیدترین یادداشت ها :


در ميان نسخه های کتاب السفينة الجامعة تأليف حاکم جشمي، دانشمند معتزلی خراسان در نيمه دوم سده پنجم قمری نسخه ای است که از روی نسخه ای کتابت شده که برای خزانه يکی از فرمانروايان اسماعيلی مذهب صليحي در يمن کتابت شده بوده است؛ کتابخانه المکرّم احمد بن علي الصليحي. از اين نسخه خاص که ظاهرا کامل بوده تنها جزء پنجم آن گويا باقی مانده است (برای آشنايی با کتاب حاکم جشمي، نک: مقاله من درباره اين کتاب در کتاب ماه دين و نيز در همين سايت). اينکه نسخه اين کتاب معتزلی برای خزانه و کتابخانه شخصی فرمانروايی اسماعيلی مذهب کتابت شده بوده، خود حائز اهميت و جالب توجه است. نکته ای که می ماند اين است که در برگ آغازين اين نسخه در برگه معرفی کتاب از نويسنده آن با تعبير "ترضيه" ياد شده که بدين معناست که حاکم جشمي در زمان حيات احمد بن علي الصبيحي درگذشته بوده است. اين در حالی است که الصليحي بنابر قول عيون الأخبار داعي ادريس، در سال 477 ق درگذشته و می دانيم که جشمي تا سال 494 ق زنده بوده است. آنچه در اين برگه آغازين نقل شده گويا بی کم وکاست رونوشتی است از آنچه در نسخه مادر يعنی نسخه ای که برای خزانه صليحي کتابت شده بوده آمده بوده است. اگر چنين فرضی درست باشد، محتملا کاتب نسخه مادر از زنده بودن نويسنده کتاب در زمان استنساخ نسخه خود اطلاع نداشته است. نسخه کنونی تاريخ 672 ق را دارد.
در اينجا عين برگ آغازين نسخه ياد شده را نقل می کنيم:
"الجزء الخامس من ثمانية أجزاء من السفينة الجامعة لأنواع العلوم تصنيف الإمام الحاکم شيخ الإسلام أبي سعد المحسّن بن محمّد بن کرّامة (با تشديد)الجُشمي (به ضمّ جيم) البيهقي رضي الله عنه
نسخ لخزانة السلطان الأجل السيد الأکمل رفيع القدر والمحلّ شمس الدين سليل الملوک أحمد بن علي الصليحي تولّاه الله بعصمته في الدارين ووفّقه لحسن الخاتمة إنّه علی ما يشاء قدير"
بر روی برگ آعازين گواهی تملکی هم ديده می شود از سال 709 ق.
برگه گواهی کاتب نسخه حاضر در پايان چنين است:
" تمّ الجزء الخامس من ثمانية أجزاء من السفينة بعون الله ومنّه في ضحوة يوم الخميس الثالث والعشرين من شهر ذي القعدة سنة اثنتين وسبعين وستمائة. وصلّی الله علی محمد وآله وسلّم"
به هر حال اين گواهی در مورد وجود چنين نسخه ای در کتابخانه المکرم الصليحي از معدود گواهی هايی است که نشان می دهد نسخه های معتزليان خراسان و ري بسيار زودتر از دوران المتوکل احمد بن سليمان ( نيمه اول سده ششم قمری) به يمن رسيده بوده است.
هنوز اين کتاب جشمي که از آن نسخه های کهنه و کامل متعددی در اختيار است به چاپ نرسيده است.

دوشنبه ۳ بهمن ۱۳۹۰ ساعت ۱۳:۴۵
نظرات



نمایش ایمیل به مخاطبین





نمایش نظر در سایت