اتان کلبرگ در کتابی گرانقدر، بر اساس آثار موجود ابن طاووس، مجموعه آثاری را که او در کتابخانه گرانقدر شخصی خود و يا در کتابخانه های عمومی و خصوصی دورانش در بغداد و حله و نجف و ديگر شهرها ديده بوده و از آنها با دقتی ستودنی در آثارش نقلی و يا توضيحی ارائه کرده بوده است را معرفی کرد و درباره آنها توضيحاتی مفيد ارائه داد. پيش از ابن طاووس، در ميان علمای شيعه ابن شهرآشوب، دانشمند و حافظ برجسته نيز با مجموعه گرانقدری کتاب و اصل آشنا بوده و به صورت اعجاب آوری از آنها در آثار خود نقل کرده است. البته ابن شهرآشوب، شيوه دقيق ابن طاووس را در نقل از آثار گذشتگان ندارد؛ اما بسيار بيش از ابن طاووس کتاب و دفتر حديث و تاريخ ديده بوده است و اين به دليل زمانه او و نيز سفرهای زياد و مشايخ برجسته ای بوده که از آنها بهره علمی برده بوده است. برخی از اين آثار در معالم العلماء و مقدمه مناقب آل ابي طالب معرفی شده اند؛ اما بسياری ديگر از آنها در مطاوی آثارش مورد اشاره و بهره برداری قرار گرفته اند. متأسفانه از آثار گرانقدر اين حافظ و واعظ دانشمند و بی مانند تنها اندکی باقی مانده است؛ اما از طريق آثار موجود و نيز عناوين آثار مفقودش پيداست که او در عين تخصص در حديث و رجال و علوم وابسته، در تفسير قرآن و علوم قرآنی، در کلام و فقه و حتی علوم ادبی و تاريخ و دانشهای غير دينی هم متخصص بوده و يا دست کم در پاره ای از آنها صاحب اطلاع بوده است. در اين مورد در مقاله ای که سالها پيش در معرفی نسخه ارزشمند کتاب اعلام الطرائق در نشريه نشر دانش نوشته ام توضيحاتی داده ام. در کتاب اعلام الطرائق، ابن شهرآشوب، به مقتضای موضوع کتاب که در زمينه حدود و حقائق و به نوعی تعريفات علوم است، در مورد بسياری از موضوعات نظر داده و استادی خود را معاينه نشان داده است. اين دانشمند برجسته ايرانی که دامنه نفوذ آثارش تا عراق و شام نيز رسيد، بی ترديد يکی از مفاخر ايران، تشيع امامی و دنيای اسلام است. وی در کتابهای مناقب آل أبي طالب، متشابه القرآن و مثالب النواصب از شمار بسيار زيادی کتاب نقل کرده و نويسندگان زيادی را معرفی نموده است. حتی در کتاب اعلام الطرائق هم وی تا اندازه ای همين شيوه را دارد. بسياری از منابع او قرنهاست که از ميان رفته اند و حتی نام نويسندگان آنها شهرت زيادی ندارند. بسياری از نويسندگان امامی که پس از او درباره موضوعات مذهبی و به ويژه مباحث امامت مطلبی نوشته اند، حتی اگر از او در هر مورد نامی نبرده باشند، از کتابهای او بهره برده اند و به واسطه وی از منابع متقدم نقل قول می کنند؛ مانند ابن حاتم الشامي در الدر النظيم و بياضي در الصراط المستقيم و ابن جبر متقدم و متأخر. بسياری از منابع او منابعی سنی هستند و تعداد زيادی هم منابع شيعی. از آن جمله وی از بسياری از تفاسير، کتب صحاح و مسانيد حديثی و نيز اجزاء و امالی و اصول مهم حديثی نقل قول می کند که بسيار مهم و ارزشمند هستند. البته در مورد شماری از اين منابع، گرچه او خود تصريح نمی کند، اما روشن است که وی به واسطه نقل مطلب می کند؛ اما به هر حال همان نقلها هم از ارزش بسياری برخوردار هستند. با اين وصف به دليل اينکه وی توضيحی درباره منابع خود عموما نمی دهد، گاهی تشخيص منبع او اندکی دشوار است. خوشبختانه دو کتاب مناقب و متشابه در اختيار هستند و از کتاب بزرگ مثالب هم دست کم دو نسخه موجود است، يعنی نويسنده اين سطور در اختيار دارد و به خاطر دارم که مرحوم فارس حسون متن آن را تحقيق کرده بود که منتشر نشده اما در اين کتاب هم وی از منابع زيادی نقل قول می کند و مطالب مفيد زيادی را در بر دارد. نويسنده اين سطور از سالها قبل کاری را آغاز کرد برای نوشتن کتابی به سبک کتاب اتان کلبرگ برای شناسايی کتابخانه ابن شهرآشوب، اما متأسفانه يادداشتهای آن کار اسير حوادث تلخی شد و اين کار در نيمه های آن، نيمه تمام رها شد و فرجام نيافت. اميد می برم صاحب همتی اين کار را وجهه همت خود کند و بر اساس آثار موجود ابن شهرآشوب به تأليف چنين کتابی آغاز کند. اما برای انجام چنين کاری، ديدن نسخه های خطی آثار او و نيز نقلهايی که در کتابهايی مانند ابن جبر شده، نيز ضروری است.