من قبلاً در این سایت کتاب مشکاة المصباح في حيوة الأرواح از قاضي جعفر ابن عبد السلام را معرفی کرده ام (این کتاب در دست تصحیح است و از قرار مسموع به زودی چاپ می شود). این کتاب گويا بزرگترين کتاب قاضي جعفر باشد در علم کلام. کتاب شرحی است بر مفتاح النظر ومصباح الفکر خود مؤلف که مقدمه ای در مسائل اعتقادی بوده و اينک کتاب حاضر را به درخواست عده ای در شرح آن کتاب متقدم نگاشته است. در آغاز این متن نکته ای را قاضی جعفر مطرح می کند که برای مراتب بحث از موضوعات کلامی در سنت معتزلی جالب توجه است:
3 الف (نسخه آمبروزیانا): 
واعلم أنّ الکلام في مسائل الإعتقاد يتعلّق بثمانية فصول أحدها بيان المذهب في المسئلة وثانيها بيان الدليل علی صحّة ذلک المذهب وثالثها بيان تحقيق ذلک الدليل ورابعها بيان الأسئلة الواردة علی ذلک الدليل والتحقيق وخامسها بيان أجوبة تلک المسئلة وسادسها بيان مذاهب المخالفين في تلک المسئلة وسابعها / 3 ب بيان شبههم التي يتعلّقون بها وثامنها بيان حلّ تلک الشبهة وإبطالها وبتمام هذه الثمانية الفصول يکمّل معرفة ما يتعلّق بکلّ مسألة غير أن الذي لا بدّ منه لکلّ واحد ممن أراد وقوع إعتقاده علماً يقيناً هو الثلاثة الفصول المتقدمة فإنّها من فروض الأعيان التي يجب علی کلّ مکلّف وهي التي لا يخلو شيء من المسائل عنها وإن جاز أن يخلو عن ما سواها وما عدا ذلک من الخمسة الفصول الباقية فالعلم بها من فروض الکفايات التي إذا أقام بها البعض سقطت عن البعض الآخر ... 
کتاب او در واقع فقط به سه فصل اول می پردازد. او می گويد که علمای کلام از اهل بيت و ديگران کتابهايی درباره تمامی اين فصول ثمانيه نوشته اند که البته دانستن آن نيازمند صرف وقت بيشتری است.