درباره هويت اين کتاب و برخی ملاحظات درباره آن در فرسته بعدی خواهم نوشت. منتهی اينجا لازم می دانم اين نکته را علی رغم اينکه نه محقق کتاب و نه آقای موسوی بروجردی که کتاب به کمک ايشان منتشر شده در مقدمه های خود متذکر نشده اند عرض کنم: نسخه منحصر به فرد اين کتاب متعلق به استاد محمود فاضل بود و بعدا به کتابخانه دانشکده الهيات مشهد منتقل شد (من بيست و اندی سال قبل به کمک خود آن مرحوم عکسی از نسخه اين کتاب را از دانشکده الهيات مشهد دريافت کردم). در مقدمه های تحقيق به اين نکته اشاره نشده. اما تأسف آور اينکه در مقدمه هيچ اشاره ای به مقاله بسيار خوب و مفصل مرحوم استاد محمود فاضل درباره اين کتاب و هويت آن و هويت مشايخ نويسنده کتاب نشده؛ در واقع با چند استثناء کمتر نکته مهمی هست که در اين مقدمه گفته شده و در آن مقاله نباشد. مقاله مرحوم فاضل در سال 1352 شمسی يعنی حدود 45 سال قبل از انتشار کتاب توسط مکتبه علامه مجلسی در مجله دانشکده الهيات مشهد، يعنی همان جایی که نسخه کتاب عاقبت آرام گرفت منتشر شده است. آدرس مقاله شادروان استاد فاضل:

https://jm.um.ac.ir/article_34619_e2b824741dbc5cba1f6f72757655b5ec.pdf


محققان کتاب اين اثر را به عنوان تأليف عالمی از اهل سنت منتشر کرده اند. هيچ قرينه داخلی نه تنها اين را تأييد نمی کند بلکه بر عکس قرائنی برخلاف آن هست. مهمتر از همه اينکه اين کتاب که درباره 12 امام است به وضوح در بخش امام غائب از غيبت امام و حيات امام در عصر غيبت سخن می گويد و از آن دفاع می کند. اين عقيده ای مختص شيعيان امامی است (برخی باورهای صوفيانه که مثلا از سوی کسانی مانند محي الدين ابن عربی ابراز شده با اين عقيده با اين نوع تصريح متفاوت است). نقل های مکرر نويسنده از کتاب هدايه خصيبي و آثار ديگر شيعی امامی هم مؤيد اين است که نويسنده عالمی امامی است که به دليل سکونت احتمالی در اربل تقيه پيشه می کرده و نزد اماميه شهرت پيدا نکرده. او بيشتر تحصيلاتش نزد عالمان اهل سنت بوده.