يکی از دوستان تکه کليپی را از جناب آقای مهندس عبد العلی بازرگان برای من فرستاد که در موضوع اصالت حديث بود. بعد البته در اينترنت جستجویی کردم و معلوم شد که اين تکه از يک گفتگوی مفصل تری انتخاب شده که مربوط به حدود ده سال قبل است و اینک در برخی کانال های تلگرامی و فضای مجازی ظاهرا دست به دست می شود. خلاصه مطالب آن تکه در چند سطر چنين است. می فرمايند: اصلا نقل حديث زمان پيامبر ممنوع بوده. پيامبر مکرر فرمودند که از من چيزی نقل نکنيد (البته معلوم نيست خود همين حديث چطور با وجود دستور پيامبر برای عدم نقل حديث از حضرت "مکرر" نقل شده و فی الواقع به نقل کسی که دستور پيامبر را چنین زير پا گذاشته چطور می توان اعتماد کرد؟ حاشيه حسن انصاری). چون پيامبر می دانستند مطالب شفاهی درست نقل نمی شود. تا صد سال حديثی اصلا نوشته نمی شد و ممنوع بود. تا سال 220 ق هيچ يک از علما کتابی در حديث ننوشت. 220 سال بعد از پيامبر اولين کتاب حديث نوشته می شود و آن هم از سوی [محمد بن اسماعيل] بخاری که در واقع اولين کتاب حديث را نوشت. همه هفت تن فقيه بزرگ اهل سنت (کذا: حالا چرا هفت تا و نه چهار تا؟ مذاهب اربعه پس چه شد؟) کتابی در حديث ننوشت. ائمه شيعه هم هيچ گاه خودشان کتاب در حديث ننوشتند و از کسی نخواستند که حديث آنان را بنويسد. اولين کتاب حديثی شيعه از سال 325 و يا 330 ق است. آخر چطور می توان احاديثی را که سينه به سينه و به طور شفاهی سيصد يا چهارصد سال بعد از پيامبر نقل شده را معتبر دانست؟

اين خلاصه مطالب آقای مهندس بازرگان است. البته اين احتمال وجود دارد که جناب مهندس بازرگان نظرشان در اين ده سال عوض شده. اما به هرحال ممکن است کسانی اين مطالب را بشنوند و باور کنند که اين مطالب صحیح است. برای آن دسته از دوستانی که گمان می کنند اين مطالب درست است بايد بگويم آنچه آقای مهندس بازرگان در اين بحث مطرح می کنند متأسفانه پر مشکل است و گزارش درستی از تاريخ حديث در شيعه و اهل سنت نيست. نه حديث کاملا کتابت و نقلش در سده اول قمری ممنوع بود و نه آغاز کتابت و تدوين حديث پيامبر به دويست سيصد سال بعد از پيامبر مربوط می شود. حديث را از همان سده اول می نوشتند گرچه از آغاز قرن دوم اين روند گسترده تر شد و ما در آخر سده دوم قمری مجموعه های بسيار متعددی در حدیث داشتیم. مابقی مطالبی هم که فرموده اند در رابطه با تاریخ حدیث نگاری شيعه و اهل سنت متأسفانه درست نيست و من حقيقتا نمی دانم ايشان چه منبع/ منابعی را برای این کار مورد استفاده قرار داده اند؟

اين بنده ناچيز خداوند را در مجموعه درسگفتارهایی که درباره تاريخ سيره نگاری ارائه کردم و همچنين درسگفتارهای تاريخ نقد حديث شيعی و نيز مجموعه های ديگری از درسگفتارها که در اين کانال دستياب است مطالبی تفصیلی درباره پیشینه تدوین حدیث هست که اگر آقای مهندس بازرگان و يا مخاطبان ایشان علاقمندند می توانند مراجعه کنند.