مطلب بالا 👆پاره ای است از تفسير حاکم جشمي، معتزلی حنفی مذهب. آن را دوستی در فضای مجازی گذاشته بود. اينجا ابو علي جبایی در تفسيرش نظر برخی از اماميه را درباره آيه مربوط به غار نقل می کند و آنان را به دليل نظری که در خصوص "لا تحزن" اظهار کرده اند به جهل نسبت می دهد. اين در حالی است که خود جبایی در اينجا در عدم تفاوت گذاشتن ميان خوف و حزن در لغت عرب و قرآن دچار خطا شده. ابوالحسن اشعري که خود شاگرد و آشنا با ابوعلي جبایی بوده در آغاز تفسيرش به نا آشنا بودن جبایی با زبان قرآن و شيوه اشتباه او در تفسير اشاره می کند. عبارت او را ابن عساکر در تبيين کذب المفتري آورده:
"وَرَأَيْت الجبائي ألف فِي تَفْسِير الْقُرْآن كتابا أوَّله على خلاف مَا أنزل الله عزوجل وعَلى لُغَة أهل قريته الْمَعْرُوفَة بجبي وَلَيْسَ من أهل اللِّسَان الَّذِي نزل بِهِ الْقُرْآن وَمَا روى فِي كِتَابه حرفا وَاحِدًا عَن أحدٍ من الْمُفَسّرين وَإِنَّمَا اعْتمد على مَا وسوس بِهِ صَدره وشيطانه وَلَوْلَا أَنه استغوى بكتابه كثيرا من أهل الْعَوام واستزل بِهِ عَن الْحق كثيرا من الطغام لم يكن لتشاغلي بِهِ وَجه قَالَ الإِمَام الْحَافِظ أَبُو الْقسم رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ثمَّ ذكر بعض الْمَوَاضِع الَّتِي أَخطَأ فِيهَا الجبائي فِي تَفْسِيره وَبَين مَا أَخطَأ فِيهِ من تَأْوِيل الْقُرْآن بعون اللَّه لَهُ وتيسيره وكل ذَلِك مِمَّا يدل على نبله وَكَثْرَة علمه وَظُهُور فَضله فجزاه اللَّه على جهاده فِي دينه بِلِسَانِهِ الْحسنى وأحله بإحسانه فِي مُسْتَقر جنَانه الْمحل الْأَسْنَى
آقای دکتر علی اشرف صادقی درباره زبان تفسير جبایی مقاله ای دارند که مفيد است.
"وَرَأَيْت الجبائي ألف فِي تَفْسِير الْقُرْآن كتابا أوَّله على خلاف مَا أنزل الله عزوجل وعَلى لُغَة أهل قريته الْمَعْرُوفَة بجبي وَلَيْسَ من أهل اللِّسَان الَّذِي نزل بِهِ الْقُرْآن وَمَا روى فِي كِتَابه حرفا وَاحِدًا عَن أحدٍ من الْمُفَسّرين وَإِنَّمَا اعْتمد على مَا وسوس بِهِ صَدره وشيطانه وَلَوْلَا أَنه استغوى بكتابه كثيرا من أهل الْعَوام واستزل بِهِ عَن الْحق كثيرا من الطغام لم يكن لتشاغلي بِهِ وَجه قَالَ الإِمَام الْحَافِظ أَبُو الْقسم رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ثمَّ ذكر بعض الْمَوَاضِع الَّتِي أَخطَأ فِيهَا الجبائي فِي تَفْسِيره وَبَين مَا أَخطَأ فِيهِ من تَأْوِيل الْقُرْآن بعون اللَّه لَهُ وتيسيره وكل ذَلِك مِمَّا يدل على نبله وَكَثْرَة علمه وَظُهُور فَضله فجزاه اللَّه على جهاده فِي دينه بِلِسَانِهِ الْحسنى وأحله بإحسانه فِي مُسْتَقر جنَانه الْمحل الْأَسْنَى
آقای دکتر علی اشرف صادقی درباره زبان تفسير جبایی مقاله ای دارند که مفيد است.
پنجشنبه ۱۶ آبان ۱۳۹۸ ساعت ۹:۵۳