همينک که بسياری از نسخه های حديث و رجال و تاريخ از کتابخانه های مهم دنيا (ترکيه، سوريه، ايران، اروپا و آمريکا) به صورت های مختلف مجازی در دسترس است بايد تلاش شود به صورت منظم و نظام مند مجموعه اطلاعات پشت نسخه ای و انجامه ها و از جمله صورت های طباق السماع ها و اجازات و قرائات و انهائات نسخه ها را گردآورد و آنها را ويرايش و تحليل محتوا کرد. بخشی مهم از تاريخ فرهنگی ايران (خراسان بزرگ، عراق عجم و ...) و حتی نام علما و مدارس و کتاب ها تنها از اين طريق قابل دسترسی است و هيچ نشانی از آنها در کتاب های تاريخ و تراجم نيامده است. بخش زيادی از نسخه های خطی ترکيه در حديث و رجال شامل صورت اجازات و سماعات است. همين وضعيت درباره کتابخانه ظاهريه و نيز برخی کتابخانه های ديگر حتی در اروپا و آمريکا صادق است. نسخه های کهنی از مجاميع حديثی در ظاهريه و يا سليمانيه موجود است که چند ده برگ آنها تنها صورت اجازات و سماعات است و مملو از اطلاعات تاريخی. بخش زيادی از نسخه های خطی سليمانيه ريشه اش به تبريز و نسخه های خطی ايرانی خراسانی و اصفهانی می رسد که از جمله در دوره صفوی به عثمانی منتقل شد. نشان تبريز بر بسياری از اين نسخه ها موجود است. بخشی ديگر از نسخه های مهم سليمانيه ريشه اش به نسخه های حديثی حنابله در شام و به طور خاص صالحيه می رسد. بخشی از اين نسخه ها ريشه اش به نسخه های خطی ارزشمند حديث از خراسان و اصفهان سده های قبل از حمله مغول می رسد. اين نسخه ها مملو از اجازات و بلاغ ها و اطلاعات پشت نسخه ای است. کاش دولت ترکيه همتی کند برای انتشار مجموعه اين اطلاعات پشت نسخه ای. حقيقتا مجموعه های ارزشمندی در سليمانيه امروزه به سادگی دستياب است.
يكشنبه ۲ تير ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۰۴