مدخل جوینی، ابو المعالی را به قلم یکی از دوستان فاضل قدیم که برای یکی از دانشنامه ها نوشته می خواندم دیدم جز بخش شرح حال جوینی که خوب تنظیم شده تقریبا هیچ سخن قابل توجهی در بخش اندیشه های کلامی و اصولی و فقهی جوینی در آن نیست و کمترین استناد به آثار جوینی در آن به عمل آمده است. برای ارائه دیدگاه های کلامی و اصولی تنهاکافی نیست به چند مطلب پراکنده و نقل قول بسنده کنیم. باید دیدگاه های او را در قیاس با متکلمان قبل از خود مانند باقلانی و همچنین سهم او را در تحول کلام اشعری بررسی کرد که متأسفانه نویسنده چنین نکرده. جوینی سهم مهمی در کلام اشعری دارد و اصلا در قسمت هایی سخنانی تازه دارد که بیشترین تأثیر را بر آیندگان گذاشته. برای این کار نویسنده می بایست به طور نمونه مقایسه ای می کرد میان الشامل جوینی و تمهید و هدایه باقلانی. در بیست سال اخیر دهها مقاله و کتاب به زبان های اروپایی درباره کلام اشعری و همچنین جوینی نوشته شده و نویسنده در مقاله دائره المعارفی خود تقریبا به هیچ کدام ارجاع نداده و مهمترین ها را از قلم انداخته است. چطور می توان چنین مقاله ای را به انگلیسی ترجمه و عرضه کرد؟ کتاب با اهمیتی مانند غیاثی جوینی و یا البرهان با آن همه سهم مهمش در این مقاله تقریبا به کلی مغفول واقع شده است.
این یکی از مشکلت مداخل نویسی در دانشنامه های ایرانی است که بیش از اینکه به مسائل فکری و تاریخ اندیشه بپردازند به کتاب های شرح حالی تبدیل شده اند.
سه شنبه ۸ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۹:۱۷