من آن زمان كه بيروت مدتي زندگي و تحصيل مي كردم با ماهر جرار استاد دانشگاه امريكايي بيروت آشنا و رفيق شدم. همديگر را مكرر مي ديديم و با هم درباره مطالعات شيعي صحبت مي كرديم. يادم مي آيد وقتي هم تصميم داشتيم كار مشتركي با هم انجام دهيم. آن زمان او تازه تحصيلاتش تمام شده بود و از آلمان به بيروت بازگشته بود. در آلمان رساله دکتری اش را زیر نظر فان اس نوشته بود درباره سیره نویسی در اندلس. به رسم رساله های دکتری در آلمان نسخه هایی از آن به شکل محدود منتشر شده است. آن زمان در الابحاث مقالاتی منتشر می کرد از جمله ترجمه کارهای اسلامشناسانی مانند فان اس. چند متن هم منتشر کرده بود و به تازگی به مطالعات شیعی علاقمند شده بود و همان هم سبب رفاقت ما شد. عمده کارش درباره تشیع ، مربوط به متن های تاریخی بود و تاکنون چندین مقاله بسیار خوب نوشته است در این زمینه ها. کاری هم همان زمان درباره ابو الجارود انجام می داد که با هم گاه درباره اش صحبت می کردیم. نسخه قبل از چاپ آن را هم به من داد تا بخوانم. آن زمان درست کتاب اخبار فخ او منتشر شد که به لطف نسخه ای به من داد. او همچون رضوان السید شاگرد فان اس بوده و کم و بیش نوع گرایشات فان اس در نوشته های هر دو دیده می شود. هنوز هم آقای جرار گاهی مقالاتی درباره تشیع منتشر می کند منتهی عمدتاً کارش دیگر درباره موضوعات متفاوتی است و از جمله ادب جدید عرب. سال ها از او خبری نداشتم. تا اینکه آلمان که بودم به مناسبتی با او تماس گرفتم و هنوز هم گاهی با هم تماس ایمیلی داریم. از محققان بسیار خوب است که به به زبان های اروپایی تسلط خوبی دارد. وقتی با هم رفتیم منزل حبیب اللمسی صاحب دار الغرب الاسلامی که در حمراء بود. پیشنهادی داشتیم برای چاپ مجموعه ای برای مطالعات شیعی. حبیب اللمسی تا آنجا که می دانم دیگر ساکن بیروت نیست و در تونس اقامت دارد. حبیب اللمسی به میراث اسلامی خدمات شایان کرده است. بهترین ناشر تراثی عربی برای سال های سال بود و صدها اثر مهم را با تصحیحاتی خوب منتشر کرد.

آن وقت که کتاب اخبار فخ را به من به لطف داد به طور کامل آن را خواندم. یادم می آید همان وقت چند نکته ای در حاشیه مقدمه به نظرم رسید. اما درباره هویت کتاب و اصالت آن شکی نکردم. بعدها در زمان اقامت در برلین روی این کتاب کار بیشتری کردم. نسخه های اثر را بررسی کردم و با متن های زیادی مقایسه کردم. همان زمان مقاله کوتاهی نوشتم و درباره اصالت نسخه های خطی این اثر تردید کردم. حالا امسال بنا دارم درباره این کتاب جایی سخنرانی کنم. متن محرر و کامل پژوهشم را درباره این کتاب ان شاء الله به زودی منتشر خواهم کرد. به عقیده متن کتاب اخبار فخ در شکل کنونی آن مجعول است و در سده هفتم قمری در یمن بر اساس پاره ای از متون و روایات صحیح و البته بیشتر آمیخته با افسانه ها و داستانسرایی هایی با اهداف خاص ایدئولوژیک ساخته و پرداخته شده. زمانی به آقای مادلونگ نظرم را گفتم. البته ایشان نظر من را قبول نمی کرد. من چند نمونه متن و نسخه مجعول دیگر از یمن در همان سده ها تاکنون دیده ام که گزارش برخی از آنها را در کاتبان داده ام. به هرحال آقای ماهر جرار تاکنون چندین مقاله درباره این کتاب و متن های آن نوشته که بعضی از آنها به فارسی هم ترجمه شده است. مقدمه ای هم که بر کتاب نوشته اند بسیار مفید است. شنیدم چاپ تازه ای بر اساس نسخه های تازه یاب اثر در دست انتشار دارند. من اصالت تعدادی از متن هایی که در کتاب اخبار فخ نقل شده را البته قبول ندارم که تفصیلش را خواهم نوشت.


پنجشنبه ۱۱ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۷:۳۹