در کنار هزاران نسخه خطی که از دوره قاجار به دست ما رسيده هزاران کتاب هم به صورت چاپ سنگی امروزه دستياب است که معمولا در مطالعات اهل تحقيق مورد غفلت قرار می گيرد. از بسياری از اين کتاب های چاپ سنگی امروزه نسخه ای خطی باقی نمانده و در واقع اين چاپ ها بسان نسخه های خطی به کار ما می آيند. قرن نوزدهم ايران و به ويژه طهران و اصفهان مهد علم و دانش و نويسندگی بود و بسياری از علما و نويسندگان اين دوران توفيق اين را داشتند که کتاب های خود را به طبع حجری منتشر کنند. از بسياری از اين کتاب ها ديگر نسخه ای خطی باقی نيست و تنها راه دستيابی به آن کتاب ها چاپ های سنگی آنهاست. برای فهم درست تحول مذهب، جامعه، علم و اجتماع و سياست دوران قاجار مطالعه چاپ های سنگی از واجبات است. بايد همتی شود برای معرفی دقيقتر و سازماندهی شده از اين کتاب ها و دستيابی آسان تر به محتوای این کتاب ها. يک پيشنهاد اين است که نهادی متولی فراهم کردن نسخه های ديجيتال به صورت اسکن از اصل کتاب ها و همچنين ارائه نسخه های الکترونيکی و وورد (با قابليت جستجوی پيشرفته) از آنها شود. بهترين جا به نظرم مؤسسه کتابخانه نور است که سالهاست تجربه اين کار را دارد. بدون مطالعه کتاب های چاپ سنگی نمی توان ايران قاجار را بازشناخت.
چهارشنبه ۳۰ مرداد ۱۳۹۸ ساعت ۹:۴۹