تعلیق شرح اصول الخمسه چنانکه می دانیم به غلط با عنوان شرح اصول الخمسه و با انتساب به قاضی عبد الجبار خیلی سال پیش در قاهره منتشر شد. این کتاب نه از خود قاضی عبد الجبار بلکه تنها شرح و گزارشی است از متن کتاب شرح اصول الخمسه عبد الجبار. متن اصول الخمسه را آقای ژیماره سال ها پیش منتشر کرد و نسخه ناقصی از شرح عبد الجبار هم در سنت پترزبورگ هست که هنوز منتشر نشده و از میراث قرائیم است (من آن را در سفر به سنت پترزبورگ چند سال پیش دیدم. باید وقتی درباره آن بنویسم). به هرحال کتاب مانکدیم تنها بر اساس چند نسخه محدود تصحیح شده و مصحح هم تخصصی در دانش کلام معتزلی نداشته. از این کتاب شاید بالغ بر چهل نسخه در کتابخانه های مختلف یمن و بیرون یمن موجود است. در ایران هم یک نسخه کهنه ای چند سال پیش محقق محترم جناب آقای عطایی به من معرفی کرد که گویا در تملک یک کتابخانه شخصی است. به هر حال باید صاحب همتی این کتاب را از نو و بر اساس تمامی نسخه های کهنه آن منتشر کند. نویسنده ایرانی و از سادات ساکن ری بوده است در سده پنجم. کتاب هم از بهترین کتاب های کلام قدیم است که برای تدریس و تدرس به کار می رفته و سبب آن هم سادگی متن آن برای طالب علمان جوان است. بر این کتاب چندین شرح و گزارش و حاشیه نوشته شده است که هیچ کدام تاکنون منتشر نشده.
يكشنبه ۱۱ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۸:۴۷