من آن زمان که دبیرستان علوی درس می خواندم و تا دو سه سال بعد از آن نزد برخی از شاگردان مرحوم آقای حلبی درس های معارف (متن فارسی) را می خواندم. در برخی از این درس ها چند نفر دیگری هم شرکت می کردند و برخی درس ها هم اختصاصی بود. با برخی از آنها هم علاوه بر آن درس های فارسی، متن هایی مانند نهایه الحکمه آقای طباطبایی، بخش هایی از شرح منظومه و همچنین شرح کافی ملا صدر را به بحث و مذاکره و نقد می خواندیم. به خاطر دارم آن زمان شاگردان اصلی مرحوم آقای حلبی با چاپ کتاب ابواب الهدی موافق نبودند و حتی برخی اصالت نسخه چاپ مرحوم نجفی را مورد تردید قرار می دادند. قسمت های زیادی از دروس فارسی مرحوم آقای حلبی در معارف و نقد ملا صدرا و مباحث خلقت، بداء و اسماء و صفات را بدین ترتیب نزد دو سه تن از آنان خواندم. به خاطر دارم یک متن عربی را هم که درباره موضوعات مشابه بود و تألیف خود آقای حلبی بود خواندیم. همچنین به یاد می آورم اولین رساله مفرده ای که در مباحث فلسفی نوشتم بحثی بود در ارتباط با وجود ذهنی و نقدی بود که بر بخشی از شرح مبسوط منظومه مرحوم آقای مطهری نوشتم (تاریخش سال ۶۷ شمسی بود). متأسفانه آن را ندارم. نمی دانم چه شد؟ اما به خاطر دارم به حساب آن زمان و در خیال خود اشکالی اساسی گرفته بودم بر مبحث وجود ذهنی از دیدگاه حکماء. بعدها البته مجموعه نسبتاً کاملی از نوشته های میرزای اصفهانی و آقای حلبی که تا آن زمان چاپ نشده بود به دستم رسید و شاید همه را خواندم. در سالهای اخیر بعضی از آنها به صورت کامل و یا ناقص چاپ شده است. صورت مکتوب مناظره ای را هم همان سالها خواندم میان آقای جوادی و آقای سیدان. گفتگوی جالبی بود درباره معاد جسمانی. نمی دانم الآن چاپ شده است یا خیر؟ مرحوم آقا جلال آشتیانی همان زمان ها نقد تهافت الفلاسفه منتشر می کرد در مجله کیهان اندیشه که معمولاً یکی در میان نقدی هم بر اصحاب معارفی مشهد وارد می کرد. من معمولاً در بحث های معارف فارسی زیر بار آن حرف ها نمی رفتم؛ به ویژه وقتی منظم شروع کردم به خواندن فلسفه و متون فلسفی. مرحوم آقا مهدی حائری یزدی هم در یکی از کتاب هایش شاید در کتاب علم کلی اگر اشتباه نکنم تعرضی به معارفی های مشهد کرده است. چند باری هم مفصلاً با استاد دینانی بحث های آنها را مطرح کردم و استاد هم سخت مخالفت می کرد با مطالب آنها. شاید خاطرشان الآن نباشد اما گاهی ایشان در بحث می گفت تو هم تحت تأثیر آنان شده ای و تفکیکی فکر می کنی. البته استاد به من محبت داشت و لطفی دیرین. استاد در ماجرای فکر فلسفی هم فصلی دارد در نقد اصحاب تفکیک. مرحوم محقق جعفری هم با افکار میرزا مهدی موافقتی نداشت و حکایاتی نقل می کرد که شاید وقتی از خاطرات خود نقلشان کنم.
دوشنبه ۴ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۷:۱۶