این هم دومین یادداشت درباره کتابی دیگر از دکتر امیر معزی. این را هم گویا تاکنون منتشر نکرده ام. شاید به دلیل اینکه ناقص است.

دکتر محمد علی امير معزی، استاد کرسی تشيعِ مدرسه عالی سوربن بيش از دو دهه است که مطالعات متعددی درباره تاريخ تحول عقايد شيعه در رابطه با موضوع امامت و پديدار شناسی مفاهيم و انديشه های باطنی و معنوی شيعی را آغاز کرده است. کتاب پيشوای ملکوتی وی در سال ۱۹۹۲ در پاريس منتشر شد و در آن مؤلف به سرچشمه های اسلام باطنی و انديشه های تأويلی در اسلام شيعی نخستين پرداخته است. اين کتاب چند سالی بعد به زبان انگليسی نيز منتشر شد. محور اصلی مطالعات امير معزی بيشتر انديشه های شيعيان امامی است، اما همواره به بررسی مقايسه ای ميان اماميه و اسماعيليه از يک سو و نيز با ديگر گرايشات گنوسيستی در اسلام کلاسيک و يا دوره های متأخر و نيز در مقايسه با انديشه های مشابه در ميان ديگر اديان می پردازد. پس از انتشار اين کتاب که با حسن استقبال محققان تاريخ تشيع روبرو شد، دکتر امير معزی در طول سالهای بعد به تدوين و انتشار يک سلسله مقالات با عنوان مشترک امام شناسی اماميان در مجلات معتبر علمی اروپا و آمريکا اقدام کرد که در اين ميان تنها پاره هايی از دو مقاله آن به فارسی منتشر شده است. در کنار اين دسته از مقالات، دکتر امير معزی تاکنون مقالات متنوع ديگری در رابطه با مفاهيم باطنی و تأويلی در تشيع امامی منتشر کرده است که بيشتر آنها مطالعاتی با رويکرد پديدار شناسانه و در عين حال مبتنی بر بررسی های تاريخی و با در نظر گرفتن نتايج اين گونه مطالعات است.
دکتر امير معزی به بررسی تاريخی عنصر تأويل در اسلام شيعی و باورهای باطنی برخاسته از وجود اين عنصر در تفکر شيعی دوره های نخستين عنايت دارد و بيشترين همت خود را برای شناخت اين مفاهيم از نقطه نظر تاريخی و پديدار شناسی به کار بسته است. در همين راستا در گستره تحقيقاتی پروفسور امير معزی مناسبات تشيع و تصوف و به ويژه تصوف متأخر محل توجه است. در سالهای اخير از دکتر امير معزی چند کتاب ديگر در رابطه با تشيع و يا مفاهيم باطنی در اسلام به صورت مستقل و يا به شکل ویراستاری مجموعه مقالات منتشر شده است.
در سال ۲۰۰۶ انتشارات ورن کتابی تازه از دکتر امير معزی منتشر کرد در ۴۱۶ صفحه که در حقيقت مجموعه مقالات او در رابطه با تشيع امامی است. اين مجموعه شامل همه مقالات ايشان نيست، بلکه تنها مقالاتی را شامل می شود که با مفاهيم باطنی و تأويلی شيعه امامی مرتبط است. عنوان کتاب مذهب راز است و عنوان فرعی آن اعتقاد و عمل معنوی در اسلام شيعی است. اهميت اين کتاب بهره گيری مؤلف دانشمند کتاب از منابع اصيل و کهن تشيع امامی و برخاسته از طبقه بندی و بررسی محتوايی احاديث امامان در موضوعات مرتبط با انديشه امامت است. مؤلف گرچه از آثار متکلمان و فقيهان دوره های بعدی و به ويژه عصر آل بويه بهره گرفته، اما بيشتر، اعتماد وی بر کتابهای حديثی اماميه و به ويژه کتابهای کلينی و طبقه استادان و معاصران و شاگردان وی است و همه جا البته به نتايج تحقيقات آکادميک در رابطه با تاريخ تحولات انديشه های شيعی و منابع ادبيات اماميه توجه داشته و آنها را در تحقيق خود به کار گرفته است. استخراج مفاهيم باطنی و بررسی پديدار شناسانه آنها و تلاش برای ارائه منظومه ای سازوار از آن و هم زمان بررسی تحولات تاريخی اين مفاهيم و تأثيرات اجتماعی و سياسی و حقوقی آنها از اين کتاب استاد امير معزی اثری ارزشمند در راستای درکی ابتکاری از اسلام شيعی در بستر تحول تاريخی فراهم کرده است.
اين کتاب از چهار بخش و هر کدام در چندين فصل تشکيل شده و در مقدمه نيز مؤلف توضيحاتی کلی را در رابطه با موضوع کتاب و مقالات آن ارائه داده است.