مرحوم محقق طباطبايي در اواخر عمر طبع دوم فهرست منتجب الدين را به نويسنده اين سطور واگذار کردند و من نيز متن کتاب و تعلیقات را باری ديگر با دست نوشته های اوليه محقق طباطبايی مقابله کردم . هم در مقدمه و هم در متن و حواشی کتاب به موارد زيادی برخوردم که از چاپ نخست افتاده بود. تعليقات و اصلاحاتی هم بود که در حاشیه دو یا سه نسخه چاپی از کتاب بعداً اضافه کرده بودند که به خط آن مرحوم برای مدتی در اختیار من قرار گرفت و نويسنده اين سطور به تزريق آنها در داخل تحقيق جديد مبادرت کرد. بنا به سفارش آن مرحوم، من تمامی اصلاحات و اضافات را بر اساس منابع پيشگفته در ويرايش جديد داخل کردم و علاوه بر آن باز به سفارش ايشان تعدادی از کتابهای مهم در تراجم و رجال را که ايشان بنا داشتند در تکميل تعليقاتشان به آنها نيز ارجاع دهند مورد مراجعه قرار دادم. در مواردی هم لازم بود تا کتابهایی که در سالهای پس از چاپ نخست، منتشر شده بود و آن مرحوم از نسخه های خطی آنها بهره برده بودند، مورد مراجعه و اصلاح و تکمیل قرار گیرند. مواردی هم در تعليقات مرحوم محدث ارموی بر فهرست منتجب الدين وجود داشت که ايشان به احترام کار ايشان در چاپ خود عموما اشاره ای به آن موارد نکرده بودند و البته پس از انتشار تحقيق مرحوم محدث، ديگر نيازی به اين حساسيت ديده نمی شد و لازم بود که آن موارد هم به گونه ای در تعليقات طبع جديد مورد ملاحظه قرار گيرد. با اين وصف با توجه به اجازه ای که از آن مرحوم داشتم، تصميم گرفتم که آنچه در حوزه کار ايشان بوده است و يا به نحوی ايشان توصيه خاص نسبت به اعمال آن موارد داشته اند (مانند شماری از کتابهای تراجم که ايشان تأکيد داشتند که می بايست در چاپ جديد از آنها به طور کامل بهره گرفت) در مجلد اول کتاب فراهم کنم و تعليقات و اضافات دیگر را در مجلد دوم قرار دهم. بخشی از مجلد دوم را البته به نقل قسمتهای مرتبط با فهرست منتجب الدین در سلسله مقالات آن مرحوم در خصوص نهج البلاغة و يا چند نوشته دیگر ایشان اختصاص دادم. اما بخش عمده ای از مجلد دوم در واقع اضافات نويسنده اين سطور بود که شامل تازه يافته هايی درباره متن فهرست منتجب الدين و رجال آن می شد. کار فهرست منتجب الدين، چه مجلد نخست و چه مجلد دوم آن هنوز نهايی نشده است و نويسنده اين سطور هنوز فرصت و امکان لازم را برای آماده سازی نهايی اين کتاب پيدا نکرده. تکمیل این کار نياز به دست کم شش ماه کار فشرده دارد . علاوه بر آن علاقه مندم فهرست زمانی منتشر شود که مستدرک الذريعه محقق طباطبایی و نيز تعليقات ایشان بر کتاب های الذريعة و طبقات اعلام الشيعة پیش از آن منتشر شده باشد تا بتوان از آن کتابها هم در تکميل بخش اصلی تعليقات فهرست منتجب الدين بهره گرفت. علاوه بر اين ايشان در تکميل مقالات شروح نهج البلاغة هم مطالبی درباره برخی از رجال فهرست منتجب الدين نوشته اند که بی نهايت ارزشمند است. متأسفانه تاکنون این بخش الحاقی منتشر نشده و من عکسی هم از آن ندارم. آرزومندم با همت کتابخانه محقق طباطبايی کليه آنچه متعلق به نهج البلاغة است (معرفی نسخه های خطی، شروح و غيره) در کتابی همانند اهل البيت في المکتبة العربية منتشر شود تا از آن هم بتوان در تکميل تحقيق و تعلیقات متن الفهرست منتجب الدین بهره برد. به هر حال تأکيد خاص آن مرحوم بر این بود که همه اين موارد در طبع جديد در کنار مطالب قديم قرار گيرد.
دوشنبه ۱ شهريور ۱۳۹۵ ساعت ۳:۴۹