برخی ديگر از نسخه هايی که در استانبول ديده ام را اينجا نام می برم:
۱- شهيد علي پاشا، ش ۲۸۲۲: جزء فيه الکلام علی القائلين بأنّ التلاوة هي المتلوّ والقراءة هي المقروء تصنيف الفقيه ابو الحجاج السرقسطي رحمه الله. رديه ای است اشعری در رد عقيده حنبليان و اصحاب حديث. نسخه پر از اجازات و سماعات است.
۲- مجموعه ای در شهيد علی پاشا، ش ۲۷۶۳:
در برگ ۵۷ الف آن: جزء فيه امتحان السني من البدعي وهي اثنان وسبعون مسئلة بالدلائل الواضحة من الکتاب والسنة املاء الشيخ أبي الفرج عبد الواحد بن محمد الشيرازي رحمة الله عليه. تا برگ ۶۹ ب ادامه دارد. رساله جالبی است در تمايزات حنبليان با ديگر فرق و مذاهب کلامی و مذهبی و برای نشان دادن تمايزات ميان "اهل سنت " و "جماعت" با "اهل بدعت".
بعد از آن در ۷۰ الف: مسائل الامتحان لأبي الفرج عبد الواحد بن محمد الشيرازي بغير الأدلة في أصول السنة. أملاه عليّ الشيخ الامام شيخ الاسلام علي بن أحمد بن يوسف القرشي قدس الله روحه ونور ضريحه. تا ۷۵ ب ادامه دارد.
نويسنده دو رساله عالم معروف حنبلی است.
در اين مجموعه باز رساله ديگری هست که جلب توجه می کند؛ در برگ ۱۵۲ الف: هذه مناظرة جعفر بن محمد (بن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب) الصادق رضي الله عنه مع الرافضي
تصنيف الشيخ الإمام أبي القاسم عبد الرحمان بن محمد الأنصاري البخاري قدس الله روحه. رواها الفقيه أبو القاسم عبد الرحمان بن محمد بن محمد بن سعيد الأنصاري البخاري قراءة عليه بمکة حرسها الله تعالی رواية الشيخ الإمام الأجل الأوحد العالم أقضی القضاة مجد الدين أبي الفتح مسعود بن الحسين بن سهل بن علي بن بندار اليزدي بحقّ روايته عن الشيخ أبي نصر عبد الرحمان بن القاسم بن أبي الفضل بحقّ روايته عن القاضي أبي الحسن سعد بن علي بن بندار رحمه الله عن المصنّف رضي الله عنه
در ۱۵۲ ب: رساله چنين آغاز می شود: بسم الله الرحمان الرحيم ربّ أعن. حدثنا الشيخ الفقيه أبو القاسم عبد الرحمان بن محمد بن محمد بن سعيد الأنصاري البخاري قراءة عليه بمکة حرسها الله تعالی في سنة خمس وثلاثين وأربع مائة قال أخبرنا أبو محمد عبد الله بن مسافر بسنجار قال نا أبو بکر خلف بن عمر بن خلف الهمذاني قال حدثنا أبو الحسن أحمد بن محمد بن اورمه (؟) قال حدثنا أبو الحسين بن علي الطنافسي قال حدثنا خلف بن محمد القطواني قال حدثني علي بن صالح قال جاء رجل من الرافضة إلی جعفر بن محمد الصادق کرم الله وجهه ...
رساله در ۱۵۶ ب پايان می گيرد. از اين دست رساله ها مکرر در کتابخانه ها هست؛ رساله هايی است در رد بر شيعيان و خاصه شيعيان امامی بر زبان امامان شيعی و از همه شايعتر امام صادق که سنيان لابد به قصد قربت می ساخته اند برای به کار گيری در مباحث جدلی و مذهبی.
مجموعه کتابت يوسف بن محمد بن يوسف الهکاري در رجب سال ۶۶۹ ق.
۳- کتاب المختار من مختصر تاريخ بغداد، اختيار أبي علی يحيی بن عيسی بن جزلة الحکيم البغدادي رحمه الله. در رئيس الکتّاب، ش ۶۹۲. نويسنده دانشمند معروفی است اما کتاب مطلب تازه ندارد.
۴- کتاب المباحث والشکوک از شرف الدين المسعودي در حميديه، ش ۱۴۵۲.
در آغاز آن در برگ ۱۰۹ ب می نويسد: " يقول الشيخ الإمام الأجلّ الکبير شرف الملة والدين رکن الإسلام والمسلمين استاذ العلماء مقتدی الفريقين حجة الحقّ محمد بن مسعود المسعودي تغمده الله بغفرانه هذه شکوک وشبهة عرضت لي في بعض المواضع من کتاب الإشارات وما أنا من حلها يائس فإن لله في أيام دهرکم نفحات فحررتها تقييداً للأوابد وأضفت إليها ما تقرر عندي وانتهی إليه بحثي في بعض المسائل وأسأل الله تعالی أن ينور البصيرة بالهداية إلی الحقّ وأن يجنبنا الباطل والضلال فلقد کان في دعائه ...."
نويسنده دانشمند و فيلسوف معروفی است و اين کتاب او را دوست و همکارم أيمن شحادة بر اساس چند نسخه در دست تصحيح و انتشار دارد (مقاله او در مجله تاريخ علم و فلسفه کمبريج درباره "از غزالی تا فخر رازي" ديده شود)؛ رساله ای است در شکوک و اعتراضاتی چند بر اشارات شيخ الرئيس و نيازمند بررسی و دقت در مباحث آن. در تهران هم عکس نسخه ديگر و کهنه ای از اين کتاب که در شيراز هست را اخيرا به صورت چاپ عکسی منتشر کرده اند. فخر رازي رساله ای بسيار با اهميت و ارزشمند در محاکمات و نقد و جواب آن دارد که خواجه در شرح الاشارات (۲/۷۱، ۳۰۳) از آن نام برده و از اين يکی هم دو نسخه ای هر دو ناقص تاکنون شناسايی شده که يکی از آنها که کاملتر است و کهنه سال در کتابخانه مجلس نگهداری می شود. دوست دانشمندمان آقای رحيمی ريسه به من ابراز داشتند که قصد انتشار اين رساله ارزشمند فخر رازي را دارند (برای کتاب مسعودي، نيز نک: حدوث العالم غيلاني، ص ۱۱۱؛ برای رساله ای فارسی و فلسفی از او که تاکنون متشر نشده و نا شناخته مانده، نک: فهرست کتابخانه آية الله گلپايگانی، ۳/۱۲۷ تا ۱۲۸؛ نيز نک: آنچه من در مقدمه مفصل تصحيح جديد کتاب حدوث العالم غيلاني درباره مسعودي و مناسباتش با فخر رازي نوشته ام).
در همين مجموعه رساله کوتاهی است به فارسی در مسائل احکام نجومی و گويا متخذ از يکی از کتابهای ابن فندق بيهقي و نه چيزی مستقل؛ با اين عنوان: فوائد ذخائر الحکمة تصنيف الإمام أبي الحسن بن أبي القاسم البيهقي الملقب بفريد خراسان. احتمال اينکه رساله برگرفته از کتابی ديگر از بيهقي باشد را آقای رحيمی ريسه به حقير تذکر دادند.
۱- شهيد علي پاشا، ش ۲۸۲۲: جزء فيه الکلام علی القائلين بأنّ التلاوة هي المتلوّ والقراءة هي المقروء تصنيف الفقيه ابو الحجاج السرقسطي رحمه الله. رديه ای است اشعری در رد عقيده حنبليان و اصحاب حديث. نسخه پر از اجازات و سماعات است.
۲- مجموعه ای در شهيد علی پاشا، ش ۲۷۶۳:
در برگ ۵۷ الف آن: جزء فيه امتحان السني من البدعي وهي اثنان وسبعون مسئلة بالدلائل الواضحة من الکتاب والسنة املاء الشيخ أبي الفرج عبد الواحد بن محمد الشيرازي رحمة الله عليه. تا برگ ۶۹ ب ادامه دارد. رساله جالبی است در تمايزات حنبليان با ديگر فرق و مذاهب کلامی و مذهبی و برای نشان دادن تمايزات ميان "اهل سنت " و "جماعت" با "اهل بدعت".
بعد از آن در ۷۰ الف: مسائل الامتحان لأبي الفرج عبد الواحد بن محمد الشيرازي بغير الأدلة في أصول السنة. أملاه عليّ الشيخ الامام شيخ الاسلام علي بن أحمد بن يوسف القرشي قدس الله روحه ونور ضريحه. تا ۷۵ ب ادامه دارد.
نويسنده دو رساله عالم معروف حنبلی است.
در اين مجموعه باز رساله ديگری هست که جلب توجه می کند؛ در برگ ۱۵۲ الف: هذه مناظرة جعفر بن محمد (بن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب) الصادق رضي الله عنه مع الرافضي
تصنيف الشيخ الإمام أبي القاسم عبد الرحمان بن محمد الأنصاري البخاري قدس الله روحه. رواها الفقيه أبو القاسم عبد الرحمان بن محمد بن محمد بن سعيد الأنصاري البخاري قراءة عليه بمکة حرسها الله تعالی رواية الشيخ الإمام الأجل الأوحد العالم أقضی القضاة مجد الدين أبي الفتح مسعود بن الحسين بن سهل بن علي بن بندار اليزدي بحقّ روايته عن الشيخ أبي نصر عبد الرحمان بن القاسم بن أبي الفضل بحقّ روايته عن القاضي أبي الحسن سعد بن علي بن بندار رحمه الله عن المصنّف رضي الله عنه
در ۱۵۲ ب: رساله چنين آغاز می شود: بسم الله الرحمان الرحيم ربّ أعن. حدثنا الشيخ الفقيه أبو القاسم عبد الرحمان بن محمد بن محمد بن سعيد الأنصاري البخاري قراءة عليه بمکة حرسها الله تعالی في سنة خمس وثلاثين وأربع مائة قال أخبرنا أبو محمد عبد الله بن مسافر بسنجار قال نا أبو بکر خلف بن عمر بن خلف الهمذاني قال حدثنا أبو الحسن أحمد بن محمد بن اورمه (؟) قال حدثنا أبو الحسين بن علي الطنافسي قال حدثنا خلف بن محمد القطواني قال حدثني علي بن صالح قال جاء رجل من الرافضة إلی جعفر بن محمد الصادق کرم الله وجهه ...
رساله در ۱۵۶ ب پايان می گيرد. از اين دست رساله ها مکرر در کتابخانه ها هست؛ رساله هايی است در رد بر شيعيان و خاصه شيعيان امامی بر زبان امامان شيعی و از همه شايعتر امام صادق که سنيان لابد به قصد قربت می ساخته اند برای به کار گيری در مباحث جدلی و مذهبی.
مجموعه کتابت يوسف بن محمد بن يوسف الهکاري در رجب سال ۶۶۹ ق.
۳- کتاب المختار من مختصر تاريخ بغداد، اختيار أبي علی يحيی بن عيسی بن جزلة الحکيم البغدادي رحمه الله. در رئيس الکتّاب، ش ۶۹۲. نويسنده دانشمند معروفی است اما کتاب مطلب تازه ندارد.
۴- کتاب المباحث والشکوک از شرف الدين المسعودي در حميديه، ش ۱۴۵۲.
در آغاز آن در برگ ۱۰۹ ب می نويسد: " يقول الشيخ الإمام الأجلّ الکبير شرف الملة والدين رکن الإسلام والمسلمين استاذ العلماء مقتدی الفريقين حجة الحقّ محمد بن مسعود المسعودي تغمده الله بغفرانه هذه شکوک وشبهة عرضت لي في بعض المواضع من کتاب الإشارات وما أنا من حلها يائس فإن لله في أيام دهرکم نفحات فحررتها تقييداً للأوابد وأضفت إليها ما تقرر عندي وانتهی إليه بحثي في بعض المسائل وأسأل الله تعالی أن ينور البصيرة بالهداية إلی الحقّ وأن يجنبنا الباطل والضلال فلقد کان في دعائه ...."
نويسنده دانشمند و فيلسوف معروفی است و اين کتاب او را دوست و همکارم أيمن شحادة بر اساس چند نسخه در دست تصحيح و انتشار دارد (مقاله او در مجله تاريخ علم و فلسفه کمبريج درباره "از غزالی تا فخر رازي" ديده شود)؛ رساله ای است در شکوک و اعتراضاتی چند بر اشارات شيخ الرئيس و نيازمند بررسی و دقت در مباحث آن. در تهران هم عکس نسخه ديگر و کهنه ای از اين کتاب که در شيراز هست را اخيرا به صورت چاپ عکسی منتشر کرده اند. فخر رازي رساله ای بسيار با اهميت و ارزشمند در محاکمات و نقد و جواب آن دارد که خواجه در شرح الاشارات (۲/۷۱، ۳۰۳) از آن نام برده و از اين يکی هم دو نسخه ای هر دو ناقص تاکنون شناسايی شده که يکی از آنها که کاملتر است و کهنه سال در کتابخانه مجلس نگهداری می شود. دوست دانشمندمان آقای رحيمی ريسه به من ابراز داشتند که قصد انتشار اين رساله ارزشمند فخر رازي را دارند (برای کتاب مسعودي، نيز نک: حدوث العالم غيلاني، ص ۱۱۱؛ برای رساله ای فارسی و فلسفی از او که تاکنون متشر نشده و نا شناخته مانده، نک: فهرست کتابخانه آية الله گلپايگانی، ۳/۱۲۷ تا ۱۲۸؛ نيز نک: آنچه من در مقدمه مفصل تصحيح جديد کتاب حدوث العالم غيلاني درباره مسعودي و مناسباتش با فخر رازي نوشته ام).
در همين مجموعه رساله کوتاهی است به فارسی در مسائل احکام نجومی و گويا متخذ از يکی از کتابهای ابن فندق بيهقي و نه چيزی مستقل؛ با اين عنوان: فوائد ذخائر الحکمة تصنيف الإمام أبي الحسن بن أبي القاسم البيهقي الملقب بفريد خراسان. احتمال اينکه رساله برگرفته از کتابی ديگر از بيهقي باشد را آقای رحيمی ريسه به حقير تذکر دادند.
پنجشنبه ۲۳ تير ۱۳۹۰ ساعت ۲:۰۷
