کتاب النصوص شيخ صدوق از کتابهای مهمی در رابطه با اثبات امامت امامان و تسلسل امامت و روايات دوازده امام بوده که متأسفانه علی الظاهر از ميان رفته است. البته در کتاب الذريعة، آقا بزرگ چند نسخه آن و نيز نسخه منتخبی از آنرا معرفی می کند که ظاهرا همگی نسخه های کتاب کفاية الأثر خزاز قمي هستند. در دوره صفوی نويسندگانی مانند علامه مجلسی و سيد هاشم بحراني، از کتاب النصوص صدوق نقل می کنند که باز ظاهرا همگی موارد به کتاب کفاية الأثر مربوطند؛ گرچه علامه مجلسی از کتاب کفاية الأثر مستقلا و چند سطری پس از النصوص در مقدمه بحار الأنوار نام می برد. در مورد پاره ای از نسخه های کتاب النصوص در ايران، فی المثل در دانشگاه تهران می دانم که تنها نسخه هايی هستند از کفاية الأثر. علت اشتباه اين است که حديث نخستين کتاب خزاز با حديثی از شيخ صدوق آغاز می شود که استاد روايت خزاز بوده و خزاز تعداد قابل توجهی از احاديث احتمالا کتاب النصوص استادش را بدين طريق در کتاب خود نقل کرده بوده است؛ بنابراين به دليل وجود نام صدوق در سند آغازين تصور می شده که کتاب از شيخ صدوق است. در کمال الدين و الخصال و پاره ای کتابهای ديگر احتمالا شيخ صدوق بيشتر احاديث کتاب النصوص خود را ديگر بار، کما اينکه دأب او بوده، نقل کرده است. در کتابهای محدثان متأخر از شيخ صدوق، مانند کتاب دلائل الامامة هم نمونه هايی از همين دسته روايات در موضوع نصوص و منسوب به شيخ صدوق ديده می شود که احتمالا از همين کتاب النصوص اخذ شده بوده است. بنابراين اين امکان وجود دارد که متنی پيشنهادی از کتاب النصوص را باز سازی کنيم.
در کتابخانه ملی پاريس، به شماره ۲۰۱۸ نسخه ای ديدم از کتاب النصوص شيخ صدوق به خط محمد بن ابراهيم بن عبدالله به تاريخ ۱۰۸۶ق ؛ اما اين نسخه هم چيزی نيست جز کفاية الأثر؛ گرچه در فهرست اين کتابخانه به نام شيخ صدوق ثبت شده است. مناسب است که کتاب کفاية الأثر بار ديگر بر اساس نسخه های منسوب به صدوق و نسخه های تازه ای از کتاب کفاية منتشر شود. به خاطر می آورم که نسخه نسبتا کهنه ای از آن در کتابخانه شيراز هست که محقق طباطبايي در فهرست آن کتابخانه معرفی کرده اند. کتاب کفاية الأثر در طبع قم بسيار ناشيانه و مغلوط به چاپ رسيده و تقريبا سندی از اسناد کتاب نيست که در آن غلطی راه نيافته باشد. در بيشتر موارد محقق کتاب، موارد درست را در پاورقی قرار داده و اشتباه را در متن پيشنهاد فرموده اند.
چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۳۸۶ ساعت ۴:۵۴