در سالهای اخير تحقيقات درباره صحيفه سجاديه رونق بيشتری گرفته است. تعدادی از نسخه های مهم صحيفه هم يا به صورت تحقيقی و يا به صورت چاپ عکسی منتشر شد. تحقيق درباره صحيفه و اسناد و طرق و تاريخ تداول آن در اوساط مختلف و سنتهای گوناگون تنها از طريق دقت در نسخه ها، ريشه های آنها و اسناد و تمايزات نسخه ها امکان پذير است و در اين مسير بايد تمامی نسخه ها را حتی اگر متأخر باشند از نظر گذراند؛ چرا که ممکن است ريشه در نسخه ای کهنه تر و با تباری متفاوت داشته باشند. من خود از آن زمان که صحيفه چاپ آقای ابطحي منتشر شد، درباره سندهای آن گاه و بی گاه مطالبی را جمع کرده ام و به ويژه آنگاه که به يمن سفرهايی داشتم و به کتابخانه های عمومی و خصوصی شهرهای مختلف آن از صنعاء تا صعده و حضرموت رفت و آمد داشتم، می کوشيدم نسخه های صحيفه را آنچه در ميان زيديان متداول بوده است، گردآورم و تاکنون نيز تعدادی از آنها را فراهم کرده ام که در کتابخانه های مختلف ايران هم اکنون عکسهايی از آنها برای ديگران هم دستياب است. در کتابخانه های اروپايی هم از نسخه های صحيفه آنچه ريشه در نسخه های يمنی و زيدی دارد را بررسی کرده ام (مانند نسخه صحيفه در محموعه گلازر وين و در جاهای ديگر). البته نسخه های صحيفه زيديان يمن عمدتا بسيار متأخر است، اما گاه در ميان آنها نسخه هايی با ريشه های کهنه و يا با ويژگيهای ممتاز به دست می آيد. از اين پس می کوشم در مجموعه ای از يادداشتها و مقالات، حاصل مطالعه در بخشی از نسخه های صحيفه و به ويژه آنچه درباره اسناد صحيفه و سنتهای مختلف تداول آن سالها پيش فراهم کرده ام با اضافات و تازه هايی در اين مجموعه مقالات منتشر کنم. محقق فاضل و گرامی جناب آقای سيد محمد حسين حکيم مطالعات مفيدی درباره صحيفه منتشر کرده و يا آن طور که خود ايشان به بنده ابراز داشتند در دست انتشار دارند که به کار می آيد و ارزشمند است؛ خاصه آنچه درباره حاشيه صحيفه به روايت ابن ادريس در "ميراث حديث" منتشر کرده اند. يکی از نکات جالب توجه در روايت صحيفه، سهم ابو المفضل شيباني، محدث برجسته و با تمايلات ويژه اعتقادی و روايی در تداول نسخه ها و سنتهايی از روايت صحيفه است؛ به طوری که در روايت نسخه مشهور صحيفه هم سهم او را به ويژه می بينيم. از آنجا که بخشی از مطالعات نويسنده اين سطور در سالهای اخير درباره ابو المفضل شيبانی بوده (نيز نک: فصل مربوطه در رساله دکتری، در دست انتشار)، مطالعه درباره اسناد صحيفه هم با اين موضوع و به همين دليل پيوند خورد و به همين دليل در نخستين شماره از اين دست يادداشتها نسخه ای را معرفی می کنم که اخيرا در کتابخانه سليمانيه، در مجموعه آياصوفيا، ش ۱۹۴۶ از "الصحيفة الکاملة" ديده ام، نسخه ای با نسخ زيبا و خزائنی، با روايتی "مستقل" و "متمايز" از ابو المفضل بدون آنکه ربطی به نسخه مشهور صحيفه به روايت بهاء الشرف (با وسائطی از ابو المفضل) و يا ديگر نسخه های تاکنون شناخته شده روايت شده از طريق ابو المفضل شيباني داشته باشد. اينکه روايت اين نسخه که سند نخستينش درست از ابو المفضل شيباني آغاز می شود، از سوی چه کسی بوده دانسته نيست اما عين همين سند در آغاز نسخه صحيفه کتابخانه کاخ موزه گلستان نيز ديده می شود و اگر هر دوی اين نسخه ها به صورت چاپ عکسی منتشر شود می توان تمايزها را ميان اين دو نسخه و نيز با نسخه های ديگر دقيقا مورد مطالعه قرار داد. روايت ابو المفضل از صحيفه از دو طريق مختلف و بر اساس دو نسخه و سنت متفاوت در روايت اين متن است و البته معلوم نيست که ترکيب اين دو روايت در يک متن کار خود او بوده باشد. به هر حال در نسخه ای که در اينجا معرفی می کنيم معلوم است که با وجود اينکه اين نسخه مربوط به بهاء الشرف و يا اشخاصی پيش از او که نامشان در صحيفه مشهور می آيد نيست، اما با اين وصف اين دو روايت با هم تلفيق شده و در يک متن جای گرفته است. نسخه هايی از صحيفه موجود است که اين روايت ترکيبی در آنها ديده نمی شود و بلکه يکی از اين دو روايت به شکل مستقل اساس روايت بوده است. در اينجا آنچه از اين نسخه ياددداشت کرده ام، نقل می کنم:
"بسم الله الرحمن الرحيم وما توفيقي إلّا بالله. حدّثنا الشيخ ابو المفضّل محمّد بن عبدالله بن المطلّب الشيباني وأملا علينا أوّله في مسجد الشرقية يوم الثلثاء لست ليال خلون من ذي الحجة سنة خمس وثلاثمائة (کذا؛ تاريخی که در برخی ديگر از نسخه ها هم دقيقا اين چنين ديده می شود) وقرأنا عليه باقيه بمرتعة خاقان في داره ونسخته من کتابه قال حدثنا الشريف أبو عبدالله جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن بن الحسن ابن أمير المؤمنين علي بن أبي طالب عليهم السلام قال حدثنا عبدالله بن عمر بن الخطاب الزيات سنة خمس وخمسين ومائتين قال حدثني خالي علي بن النعمان الأعلم قال حدثني عمير بن متوکل الثقفي البلخي عن أبيه متوکل بن هارون قال لقيت يحيی بن زيد ...
... قال ابو المفضل حدثنا محمد بن الحسن بن روزبه ابو بکر المدائني الکاتب نزيل الرحبة في داره قال حدثني محمد بن أحمد بن مسلم المطهري قال حدثني أبي عن عمير بن متوکل بن هارون البلخي عن أبيه المتوکل بن هارون ..."
گواهی کاتب: "فرغ من تعليقه ... (نام کاتب پاک شده) في أول ربيع الأول سنة سبع وتسعين وستمائة بمدينة السلام بغداذ ..."